કેવી હતી એક સદી પહેલાંની ધારાસભા?

ગુજરાતની પ્રજા વિધાનસભામાં નવા પ્રતિનિધિઓને ચૂંટવાની છે ત્યારે જાણી લો કે છેક ૧૦૪ વર્ષ અગાઉ ભાવનગરમાં ‘પ્રજા પ્રતિનિધિ સભા’નો પ્રયોગ થયો હતો.

સરદાર પટેલની હાજરીમાં કૃષ્ણકુમારસિંહજીએ પ્રજાને રાજતંત્ર સોંપવાની જાહેરાત કરી.

પંદરમી ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણી જાહેર થઈ ચૂકી છે અને કોઈ એક પક્ષને સ્પષ્ટ બહુમત મળશે તો ૧૫ ડિસેમ્બર સુધીમાં તો સંભવતઃ નવી સરકાર પણ બની જશે. ૧૮૨ ધારાસભ્યોની બનેલી વિધાનસભાની આ રસપ્રદ ચૂંટણીના જંગ વચ્ચે ઈતિહાસ પર નજર કરીએ તો રાજ્ય તરીકે ગુજરાતની સ્થાપના પૂર્વે પણ કેટલાંક દેશી રાજ્યો એવાં હતાં જ્યાં આઝાદી પૂર્વે પણ પ્રજા પ્રતિનિધિ સભા અને ધારાસભાનું અસ્તિત્વ હતું. આવું એક રાજ્ય એટલે ભાવનગર.

અખંડ ભારતના મહાયજ્ઞમાં સૌપ્રથમ પોતાનું ભાવનગર રાજ્ય અર્પણ કરનારા મહારાજા કૃષ્ણકુમારસિંહજીના પિતા ભાવસિંહજીએ રૈયતનાં મત અને સમસ્યાઓને જાણવા માટે પ્રજા પ્રતિનિધિ સભાની રચના કરી હતી. કહી શકાય કે ૧૦૪ વર્ષ પૂર્વે ભાવનગરમાં પ્રજાના પ્રતિનિધિ રાજ્યના વહીવટમાં ભાગીદાર હતા.