નિરાહાર રહીને નીરોગી બનવાની કળા
Chitralekha Gujarati|September 04, 2023
આયુર્વેદ અને ભારતીય આહાર પદ્ધતિમાં તો ઉપવાસનું મહત્ત્વ પહેલેથી છે. હવે આધુનિક વિજ્ઞાન પણ ઉપવાસીનાં શરીર-મનની વૈજ્ઞાનિક ચકાસણીનાં પરિણામોથી આશ્ચર્યચકિત થયું છે. ચાતુર્માસ, શ્રાવણ, સાતમ-આઠમ, પર્યુષણ અને છેક નવરાત્રિ સુધી હવે ઉપવાસની મોસમ પૂરબહારમાં ખીલશે ત્યારે શરીરને ભૂખ્યું રાખીને શારીરિક-માનસિક ને આધ્યાત્મિક બળ કેવી રીતે મેળવી શકાય એ જાણવા જેવું છે.
મહેશ શાહ (અમદાવાદ) । સમીર પાલેજા (મુંબઈ)
નિરાહાર રહીને નીરોગી બનવાની કળા

ઉપવાસ એટલે સમીપે રહેવું. ધર્મશાસ્ત્રોમાં ઉપવાસનો મહિમા વર્ણવ્યો છે. ગુજરાતી વિશ્વકોશ મુજબ, દેવતા પ્રત્યેની ભક્તિ, કર્મવિધિ કે વ્રતના અંગ રૂપે, મન-વચન-કર્મની શુદ્ધિ કરવા, અમુક અશુદ્ધિ દૂર કરવા, ધર્મવિધિમાં થયેલી ક્ષતિ કે પાપાચરણનાં પ્રાયશ્ચિત્ત માટે ઉપવાસ થાય છે.

ઉપવાસની મહત્તા અને એનાં વિવિધ પાસાં વિશે દસ્તાવેજી ફિલ્મો બની છે અને એના પર સંશોધન કરનારા બે વિદ્વાનને નોબેલ પારિતોષિક પણ મળ્યાં છે.

આપણે ત્યાં જૈન સાધુ-સાધ્વીઓ અને શ્રાવકો એક કે એથી અધિક ઉપવાસ કરે છે. એમાં ઉપવાસીએ સૂર્યોદયથી સૂર્યાસ્તના ગાળામાં માત્ર ઉકાળેલું પાણી પીવાનું હોય. અમુક વળી, પાણી પીધા વિના નિર્જળ પણ ઉપવાસ કરે.

ઉપવાસથી શું ફાયદા થાય?

ડૉ. સુધીર શાહઃ કૅલરી સિવાય પણ ઊર્જાના અન્ય સ્રોતથી માનવશરીર ટકી શકે એવું જોવા મળ્યું છે.

તબીબો અને સંશોધકોના મતે શરીરશુદ્ધિ થાય. અમુક રોગ મટી શકે. મનમાં સકારાત્મક વિચારો જન્મે. અમુક ઈન્દ્રિયો પર કાબૂ મેળવી શકાય. યાદશક્તિ પણ વધે. જૈન ગ્રંથ કલ્પસૂત્ર મુજબ, ઉપવાસ દરમિયાન અન્નત્યાગથી અનેક જીવોને અભયદાન મળે.

સંતોના મતે સંયમની સાધના, સિદ્ધિ કે મોક્ષપ્રાપ્તિ માટે તપ અનિવાર્ય છે. અલબત્ત, ઉપવાસ દ્વારા શરીરને માત્ર કષ્ટ કે પીડા આપવાનો ઉદ્દેશ ન હોવો જોઈએ. ઉપવાસ સમયે સ્વાધ્યાયમાં ધ્યાન પરોવવું જરૂરી છે. ઉપવાસ એ સ્પર્ધા, પ્રસિદ્ધિ, અપેક્ષા કે પ્રલોભનવિહીન તપ હોવું જોઈએ.

થોડાં વર્ષ પહેલાં કાલિકટવાસી ઈજનેર હીરા રતન માણેકે માત્ર સૂર્યશક્તિના બળે ૪૧૧ દિવસના ઉપવાસ કર્યા, જ્યારે વિખ્યાત યાત્રાધામ અંબાજી ખાતે ગબ્બર પર રહેતા ચૂંદડીવાળાં માતાજી તરીકે ઓળખાતા પ્રહ્લાદ જાની તો વર્ષોથી અન્ન-જળ લીધા વિના રહેતા.

વિરાય મુનિ: પોણા છ મહિના ઉપવાસ કર્યા છતાં નિયમિત દિનચર્યા આસાનીથી થઈ શકી.

هذه القصة مأخوذة من طبعة September 04, 2023 من Chitralekha Gujarati.

ابدأ النسخة التجريبية المجانية من Magzter GOLD لمدة 7 أيام للوصول إلى آلاف القصص المتميزة المنسقة وأكثر من 9,000 مجلة وصحيفة.

هذه القصة مأخوذة من طبعة September 04, 2023 من Chitralekha Gujarati.

ابدأ النسخة التجريبية المجانية من Magzter GOLD لمدة 7 أيام للوصول إلى آلاف القصص المتميزة المنسقة وأكثر من 9,000 مجلة وصحيفة.

المزيد من القصص من CHITRALEKHA GUJARATI مشاهدة الكل
મન હોય તો માળવે જવાય...અને મેડલ પણ જિતાય.
Chitralekha Gujarati

મન હોય તો માળવે જવાય...અને મેડલ પણ જિતાય.

ઉંમરના છ દાયકા પાર કરી ચૂકેલી આ મહિલાને જીવનમાં કંઈક કરવાનું બાકી હોય એમ લાગ્યા કરતું એટલે એમણે સ્વિમિંગ શીખવાનું શરૂ કર્યું. એટલું જ નહીં, રાજ્ય લેવલે અનેક હરીફાઈમાં ભાગ લઈ વિજયી પણ બન્યાં. એ પછીય કંઈક અધૂરપ લાગતી તો ભરતનાટ્યમ તથા કથક જેવાં ક્લાસિકલ નૃત્ય શીખ્યાં અને એમાં પણ વિશારદ હાંસિલ કરી. એ સાઈકલિંગ કરે, ક્લાસ ચલાવે અને સાથે જીવનથી નિરાશ થયેલી મહિલાઓમાં ઊર્જા ભરવાનું કામ પણ કરે.

time-read
4 mins  |
November 25, 2024
અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સમાં રોકાણ કરવું છે? ...કરવું જોઈએ?
Chitralekha Gujarati

અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સમાં રોકાણ કરવું છે? ...કરવું જોઈએ?

શું તમે જાણો છો, હવે અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સમાં રોકાણનો ટ્રેન્ડ વધી રહ્યો છે... આવા સ્ટૉક્સમાં રોકાણ કરવાનાં કારણ અને રીત શું હોય છે? આ રોકાણ કરવું જોઈએ ખરું? ચાલો સમજીએ, અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સની નાની માર્કેટને, જે ધીમે ધીમે મોટી થતી જાય છે.

time-read
3 mins  |
November 25, 2024
ટ્રમ્પના વિજયનું ભારત કનેક્શન જાણવા જેવું છે.
Chitralekha Gujarati

ટ્રમ્પના વિજયનું ભારત કનેક્શન જાણવા જેવું છે.

રસાકસીની ધારણાવાળી અમેરિકન પ્રમુખપદની ચૂંટણીમાં ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એકતરફી જીત મેળવીને વિશ્વઆખાને સ્તબ્ધ કરી દીધું. ટ્રમ્પના આ ભવ્ય વિજય પાછળ ઘણા ઈન્ડિયન અમેરિકન્સની પણ મહેનત છે. હવે એમના પ્રધાનમંડળમાં ભારતીય કે હિંદુ કનેક્શન્સ ધરાવતા રાજકારણીઓને સ્થાન મળશે કે નહીં એની ચર્ચા છે.

time-read
4 mins  |
November 25, 2024
ગુજરાતમાં હવે ડૉગ પકડશે દારૂ!
Chitralekha Gujarati

ગુજરાતમાં હવે ડૉગ પકડશે દારૂ!

ચોરી, લૂંટ કે મર્ડરની ઘટનાના આરોપી સુધી પહોંચવા પોલીસજવાનોની સાથે ડૉગ સ્ક્વૉડ જોવા મળે એ કોઈ નવી વાત નથી. દાયકાઓથી પોલીસતંત્ર શ્વાનને એવી તાલીમ આપે છે કે જે ગુનેગારના સગડ મેળવવામાં મદદરૂપ થાય છે. ગુજરાત પોલીસે હવે ડૉગને તાલીમ આપવામાં એક ડગલું આગળ વધીને ક્યાંય દારૂ સંતાડવામાં આવ્યો હોય એ શોધી શકે એ માટે ખાસ બે ‘આલ્કોહોલ ડિટેક્શન ડૉગ’ તૈયાર કર્યા છે.

time-read
3 mins  |
November 25, 2024
લગ્ન પછી સ્ત્રીએ કેમ નોકરી છોડવી પડે છે?
Chitralekha Gujarati

લગ્ન પછી સ્ત્રીએ કેમ નોકરી છોડવી પડે છે?

આને ‘પરણવાની સજા’ કહો કે બીજું કંઈ, આ છે તો હકીકત અને આંકડા પણ એમ જ બોલે છે.

time-read
3 mins  |
November 18, 2024
અવગણવા જેવી નથી આ વ્યાધિ
Chitralekha Gujarati

અવગણવા જેવી નથી આ વ્યાધિ

ગર્ભાવસ્થામાં એનિમિયા સ્ત્રી ઉપરાંત ગર્ભસ્થ શિશુના સ્વાસ્થ્ય સામે જોખમ ઊભું થાય એ પહેલાં ચેતી જાવ...

time-read
3 mins  |
November 18, 2024
મહેમાનો માટે બનાવો ટાફ્ટ બ્સ્ટેિબલ બિરયાની
Chitralekha Gujarati

મહેમાનો માટે બનાવો ટાફ્ટ બ્સ્ટેિબલ બિરયાની

દિવાળીમાં બહારના નાસ્તા અને તેલવાળો ખોરાક ખાઈને કંટાળી ગયા છો?

time-read
2 mins  |
November 18, 2024
પોતાના ઘરમાં જ નહીં, અન્ય હિલાનાં જીવનમાં પણ ફેલાવી... સફળતાની મીઠાશ!
Chitralekha Gujarati

પોતાના ઘરમાં જ નહીં, અન્ય હિલાનાં જીવનમાં પણ ફેલાવી... સફળતાની મીઠાશ!

સ્વભાવે અંતર્મુખી એ મહિલા ઈન્ટિરિયર ડિઝાઈનર તો બની, પરંતુ લોકોનાં ઘરને સજાવવાને બદલે ઘરેથી રસોઈકળાથી નાની સ્ટાર્ટ-અપ કંપની શરૂ કરી અન્ય મહિલાનાં જીવન સજાવ્યાં. આ અમદાવાદી માનુનીની ચૉકલેટ્સનો સ્વાદ દેશ-વિદેશની દાઢે વળગ્યો છે.

time-read
3 mins  |
November 18, 2024
વીરપુરથી કોચી સુધી જલારામજયંતીની ધૂમ
Chitralekha Gujarati

વીરપુરથી કોચી સુધી જલારામજયંતીની ધૂમ

ખાસ્સી ગુજરાતી વસતિ ધરાવતા કોચીના ‘મિની હરિદ્વાર' સમા મટનચેરી વિસ્તારનું જલારામ ધામ.

time-read
1 min  |
November 18, 2024
હાથી આપણો મિત્ર છે, આપણેય એના સાથી બનવું પડશે...
Chitralekha Gujarati

હાથી આપણો મિત્ર છે, આપણેય એના સાથી બનવું પડશે...

વનવગડામાં પણ માણસજાતનો કોઈ એક દોસ્ત વસતો હોય તો એ છે ગજરાજ. જંગલી જીવોમાં સૌથી વધુ સમજદાર અને સૌથી વધુ સંવેદનશીલ એવા હાથીભાઈ સાથે માણસોનો નાતો આમ તો બહુ જૂનો છે, આપણે હાથીની પૂજા પણ કરીએ છીએ, પરંતુ હમણાં હમણાં હાથી અને માનવ વચ્ચે ઘર્ષણના અનેક કિસ્સા બની રહ્યા છે.

time-read
5 mins  |
November 18, 2024