સમાજને સાંત્વન આપતું સંઘર્ષનું સરનામું

પોલિયોગ્રસ્ત મોટી બહેનને ચાલતી કરવાનાં નાની બહેનનાં ત્યાગ-સમર્પણમાંથી સર્જન થયું એક સંસ્થાનું, જ્યાં આજે પિસ્તાલીસ જેટલી દિવ્યાંગ દીકરીને ન માત્ર છત્ર મળે છે, બલકે ભણતર-ગણતર સાથે રમતગમતની તેમ જ પગભર થવાની તાલીમ પણ મળે છે.

- ધીરુ પુરોહિત

આનોખી-અનોખી, લાગણીનીતરતી સત્ય કથાનાં મૂળિયાં છે અમરેલી જિલ્લામાં. કવિ કલાપીના લાઠી નજીકનું પાડરશિંગા ગામ. અહીં રહેતા હરજીભાઈ પરમાર પરિવારનું પોષણ કરવા સાઈકલનું પંક્ચર રિપેર કરતા. રોજનું કમાવાનું ને રોજનું ખાવાનું. પત્ની દિવાળીબહેન જેમ-તેમ કુટુંબનો ગુજારો કરે. પરમારપરિવારમાં ચાર દીકરી. એમાંની એક, નીલમના બન્ને પગ વળીને શરીર સાથે ચોંટેલા, પોલિયોગ્રસ્ત સ્થિતિમાં હતા. બાળપણથી આવી સ્થિતિ ધરાવતી નીલમને લઈને પિતા અનેક હૉસ્પિટલમાં ફર્યા, પણ પરિણામ શૂન્ય... કુટુંબની સૌથી નાની દીકરી રેખાથી પિતાની વેદના, સ્થિતિ સહન થતી નહોતી. એણે મોટી બહેન નીલમને ચાલતી કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી.

એક દિવસ રેખાને ખબર પડી કે રાજસ્થાનના ઉદયપુરમાં બહેન નીલમ જેવા દિવ્યાંગોને સાજા કરવા એક સંસ્થા કાર્યરત છે. તરત એ ૧૫૦૦ રૂપિયા અને બહેનને લઈને નીકળી પડી ઉદયપુરની વાટે... પછી? પછી શું થયું?

જવાબ આપતાં રેખા પરમાર પ્રિયદર્શિનીને કહે છેઃ એક તો અમે બન્ને બહેનો પહેલી વાર ટ્રેનમાં લાંબા અંતરની મુસાફરી કરતાં હતાં. જૂનાગઢથી અમદાવાદ અને ત્યાંથી ઉદયપુર જતી ટ્રેન લેવા કાળુપુર સ્ટેશને રાતે કલાકો સુધી બેસી રહેવું પડે. નીલમબહેનને વૉશરૂમ સુધી લઈ જવી, એને ખવડાવવાનું, બે હાથે ઊંચકીને એને ટ્રેનમાં ચડાવવાની, એ માટે હાથ જોડી લોકો પાસે મદદ માગવાની... ટ્રેનમાં બેસી જવાય પછી ગાડી ચાલે ત્યારે હાશકારો થાય. જેમ-તેમ આખી રાતની મુસાફરી કરી અમે ઉદયપુર પહોંચ્યાં તો પહેલાં તો નારાયણ સેવા સંસ્થાના દરવાને અંદર પ્રવેશવાની જ ના પાડી દીધી. જો કે ખૂબ લાંબેથી આવ્યાં છીએ એવી ખબર પડતાં એણે પ્રવેશ આપ્યો અને અમારો વારો જલદી આવ્યો. ત્યારે ખબર નહોતી કે પ્રક્રિયા ખૂબ લાંબી ચાલશે.’

નીલમનું ઑપરેશન તો થયું, પણ દર ૧૫થી ૩૦ દિવસે તબક્કાવાર ત્યાં ફોલોઅપ માટે જવું પડતું. એક વર્ષ સુધી આ કપરો ક્રમ ચાલુ રહ્યોઃ અમરેલીથી જૂનાગઢ, ત્યાંથી અમદાવાદ, અમદાવાદથી ઉદયપુર જવાનું. કાળુપુર સ્ટેશને પ્લૅટફૉર્મ બદલવાનાં, ટ્રેન બદલવાની, એ પણ સામાન અને પ્લાસ્ટરવાળા પગે ચાલી ન શકે એવી સ્થિતિમાં બહેન સાથે. આ પરિસ્થિતિમાં જતાં-આવતાં અનેક વાર બન્ને બહેનોને રડવું આવી જતું, પણ આત્મવિશ્વાસ અને હિંમત વધતાં જતાં હતાં.