ఆధునిక ఆంధ్ర సాహితీ సీమలో కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి

19వ శతాబ్దంలో, తెలుగుభాష స్థితిగతులు అత్యంత శోచనీయంగా వున్న రోజులవి. 'దేశ భాషలందు తెలుగు లెస్స' ఇటాలియన్ ఆఫ్ ది ఈస్ట్'గా మన తెలుగుకు ప్రాశస్త్యం వున్నా, నాడు స్వభాషాభిమానం అంతగా వుండేది కాదు.

- - జయసూర్య

19వ శతాబ్దంలో, తెలుగుభాష స్థితిగతులు అత్యంత శోచనీయంగా వున్న రోజులవి. 'దేశ భాషలందు తెలుగు లెస్స' ఇటాలియన్ ఆఫ్ ది ఈస్ట్'గా మన తెలుగుకు ప్రాశస్త్యం వున్నా, నాడు స్వభాషాభిమానం అంతగా వుండేది కాదు.

అటువంటి వాతావరణంలో తండ్రి తాతల సంప్రదాయ భాషాభిమానం, పటిష్టమైన సాహిత్య సంపత్తితో బాల్యంలోనే ప్రౌఢ కవితా శైలి అలవరచుకొన్న కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి తన 19వ ఏట 1899లో రచించిన లఘు కావ్యం 'ముసలమ్మ మరణం', ఆంధ్ర సాహితీ రంగంలో సంచలనాన్ని సృష్టించింది. 'శ్రీమదాంధ్ర భాషాభిరంజనీ సమాజంలో బహుమాన కావ్య ప్రక్రియలో పోటీ కోసం రాసిన ఆ ఖండ కావ్యం, ఆధునికాంధ్ర సాహిత్య సీమలో వేగుచుక్కగా సాంఘిక ఇతివృత్తంతో బహుమాన కావ్య పద్ధతి అనుసరించి ప్రాచీన, ఆధునిక ఉభయ కావ్యాల మధ్య ప్రభవించిన సంధి కావ్యంగా 'ముసలమ్మ మరణం' గుర్తింపు సాధించింది.

బహుముఖ ప్రజ్ఞా ధురీణుడైన కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి ఆధునికాంధ్ర సాహిత్య ప్రవర్తకులలో ఉత్తమ విమర్శకులుగా పేరు పొందారు.'నవయామిని' మరొక కావ్యం నవ్యత్వం, భవ్యత్వం పొందిన సుందర ఖండకావ్యం.పాశ్చాత్య కవితా ప్రభావం, సంఘ సంస్కరణోద్యమం రెండింటితో పాటు, భావ సంపద, శైలీ సాధుత్వంలో కట్టమంచివారు ఆధునికాంధ్ర కవులలో తిక్కన ప్రథమ శిష్యులని ఆచార్య పింగళి లక్ష్మీకాంతం పేర్కొన్నారు.