સત્તાની સાઠમારીમાં સટ્ટાની બોલબાલા..

ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીનાં વિશ્લેષણનો ઘોંઘાટ હાલ ટીવીચૅનલોમાં થઈ રહ્યો છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે પક્ષના આગેવાનોથી લઈને અમુક વર્ગના સામાન્ય માનવીની નજર આ વિશ્લેષણ પર નહીં, બલકે હજારો કરોડોના સટ્ટાનો ખેલ જ્યાં ખેલાઈ રહ્યો છે એ બૅટિંગબજારનાં તારણો પર મંડાયેલી છે.

- દેવેન્દ્ર જાની (રાજકોટ)

ગયા અઠવાડિયાની જ વાતઃ દિલ્હીથી આવેલા એક રાજકીય નેતા રાજકોટની આલીશાન હોટેલમાં કાર્યકરો સાથે ચૂંટણીમાં કોણ જીતશે? કોની સરકાર બનશે? એની ચર્ચા કરી રહ્યા હતા. પક્ષના મોવડીને સારું લગાડવા કાર્યકરોએ ગુલાબી ચિત્ર રજૂ કરવા માંડ્યું ત્યાં નેતાએ અધવચ્ચે અટકાવતાં કહ્યું: તમારી પાસે ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટ નથી. જુઓ, સટ્ટાબજાર શું કહે છે. આ સાંભળીને કાર્યકરોની બોલતી બંધ.

ચૂંટણી ટાણે નેતા-કાર્યકરોનો આવો સંવાદ એ નવી વાત નથી. મુદ્દો એ કે નેતાઓને કાર્યકરો કરતાં સટોડિયા પર વધારે ભરોસો છે. વાત પણ સાચી છે. વરસાદ હોય કે ક્રિકેટ મૅચ અથવા ફૂટબૉલ ટુર્નામેન્ટ કે પછી ચૂંટણી, સટ્ટાબજારનું નેટવર્ક તળિયા સુધી વ્યસ્થિત ગોઠવાયેલું છે.

દેશ-દુનિયામાં જાતજાતના મુદ્દાઓ પર સટ્ટો ખેલાય છે, જેમ કે અમેરિકામાં ૨૦૧૬માં પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયેલા ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ ૨૦૨૦ના ઈલેક્શન્સમાં ચૂંટાઈને ફરી વ્હાઈટ હાઉસમાં બિરાજશે કે કેમ એના પર અબજોનો સટ્ટો રમાયો હતો. જો કે પ્રજાએ ટ્રમ્પને વ્હાઈટ હાઉસને બદલે ઘરે બેસાડી દીધા એ જુદી વાત છે.

ભારતમાં સટ્ટો ગેરકાયદે હોવા છતાં કરોડોનો સટ્ટો રમાય છે. ૨૦૨૨ની ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં જાણકારોના કહેવા મુજબ, આશરે રૂપિયા ૧૫,૦૦૦ હજાર કરોડ રૂપિયાનો સટ્ટો રમાશે. અલબત્ત, આ કેવળ અટકળ છે, કારણ કે મુંબઈ-ગુજરાતથી લઈને ઠેઠ દુબઈ સુધી સટ્ટાનું નેટવર્ક હોય છે. બુકી અને સટ્ટો રમનારા મિસ્ટર ઈન્ડિયાની જેમ અદશ્ય રહીને આ કામ કરતા હોય છે. મુંબઈ, અમદાવાદ, સુરત, રાજકોટ, મહેસાણા સહિતનાં મોટાં શહેરો જ નહીં, ઉત્તર ગુજરાતનાં ભાંભર સહિત કેટલાંક નાનાં નગર પણ સટ્ટા માટે પંકાયેલાં છે.

નાનકડું ટેલિફોન એક્સચેન્જ હોય એટલા પ્રમાણમાં ફોનનાં ઈન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ સાથે અગાઉ બુકીઓ બેસતા. હવે મોટા ભાગનું કામ મોબાઈલ ફોન પર થાય છે.