આામ લણો કાચા સોનાને..

માટી બનાવી લીધા પછી એનો ઉપયોગ, સંગ્રહ અને સાવચેતી વિશે જાણીએ આ વખતની કટારમાં.

- પૂર્વી શાહ

કડી પત્તાં જેવા છોડ બહુ માવજત માગી લેતા નથી.

સારી માટી કે કમ્પોસ્ટ બનાવી લીધા પછી એના હાર્વેસ્ટિંગ વિશે-ઉપયોગ વિશે જાણવાનું અત્યંત જરૂરી છે.

જે માટલા કે કૂંડામાં માટી બનાવી રહ્યા હોઈએ એમાં સામગ્રી ઉમેર્યાના ચાર-પાંચ દિવસ પછી એને ખોલશો તો ઢગલો નીચે દબાયેલો દેખાશે એટલે ખાલી પડેલી જગ્યા પૂરવા નવી સામગ્રી ઉમેરવાનું મન થશે. જો કે અહીં સવાલ એ છે કે આ રીતે ફ્રેશ મટીરિયલ નાખતાં જ જઈએ તો હાર્વેસ્ટ ક્યારે કરીશું? જવાબ છે કે ૧૦૦ ટકા ભરેલા માટલામાંથી ત્રીસથી ૪૦ ટકા કમ્પોસ્ટ જ મળવાનું છે. એના ટૉપ લેયરની સામગ્રીને દૂર કરતાં નીચેના સ્તરની સામગ્રીનો રંગ કાળો અથવા તો ઘેરો થઈ ગયો હોય, માટીનું તાપમાન ઠંડું હોય અને કચરાની દુર્ગંધને બદલે ભીની માટીની સરસ સુગંધ આવતી હોય તો એના હાર્વેસ્ટ-વપરાશ કરી શકાય.

મોટા ભાગની સામગ્રી વિઘટિત થઈ ગઈ હશે, પણ મકાઈના ડોડા, કેરીના ગોટલા, વગેરે અધકચરા જ ગળ્યા હશે. એના પૂર્ણ વિઘટનની રાહ જોયા વિના ખાતરનો ૭૦ ટકા જથ્થો કાઢી લેવો અને તળિયામાં ચોટેલો માટીવાળો ભાગ રહેવા દેવો. એમાં માઈક્રોબલ ઍક્ટિવિટી પૂર્ણ કક્ષાએ વિકસેલી હોવાથી નવો બેચ વધુ ઝડપથી અને વધુ સારો બનશે. આ તળિયા પર ફરીથી નવા ઑર્ગેનિક વેસ્ટ ઉમેરીને બીજો બેચ ચાલુ કરી શકીએ છીએ.