આઈવીએફમાં કેવાં થઈ રહ્યાં છે નવાં સંશોધન?

આધુનિક જીવનશૈલીની અનેક જટિલતાને કારણે સંતતિ ન પેદા કરી શકનારાં યુગલોની સંખ્યા વધતી જાય છે. આવા સંજોગોમાં આઈવીએફ અર્થાત્ કૃત્રિમ ગર્ભાધાનનું વિજ્ઞાન અત્યંત ઉપયોગી છે.

- હેતલ રાવ

ભૈરવી અને આકાશનાં લગ્નને ૧૫ વર્ષ થઈ ગયાં હતાં, પરંતુ એમના ઘરે પારણું બંધાયું નહોતું. દોરા, ધાગા, બાધાઆખડી... એ બધા પ્રયાસ પણ કર્યા, પરંતુ એમને નિરાશા જ મળી. સગાંસંબંધી, પરિવારમાં પણ હવે એમણે નિઃસંતાનપણાનું મહેણું સાંભળવું પડતું.

આકાશના એક ઓળખીતાએ આઈવીએફ (IVF) એટલે કે ઈન-વિટ્રો ફર્ટિલાઈઝેશન પદ્ધતિનો વિકલ્પ સૂચવ્યો. જો કે આ કપલને ૪૦ વર્ષની ઉંમરે કૃત્રિમ ગર્ભાધાનની આ પદ્ધતિ સફળ થવાની શક્યતા વિશે શંકા હતી. વળી, ભૈરવીના શરીર પર પણ માઠી અસર પડે એવો સંશય હતો અને ખર્ચનો સવાલ તો ઊભો જ હતો.

આવા અનેક સવાલના જવાબની ગૂંચવણમાં વધુ એક વર્ષ નીકળી ગયું, પરંતુ સંતાનની ઈચ્છાએ આખરે એમને આઈવીએફ તરફ વાળ્યાં. ભૈરવી અને આકાશે આઈવીએફ સ્પેશિયાલિસ્ટનો સંપર્ક કર્યો. એમની ટ્રીટમેન્ટ શરૂ થઈ અને એના એકાદ વર્ષ પછી ભૈરવી અને આકાશ એક દીકરીનાં માતા-પિતા બન્યાં. સંતાનસુખની એમની ઈચ્છા પૂર્ણ થઈ.

પ્રશ્ન એ થાય કે આખરે આટલાં વર્ષો સુધી એમણે આઈવીએફનો રસ્તો કેમ ન અપનાવ્યો?

એનો જવાબ છેઃ ડર. બન્નેનાં મનમાં ભય હતો કે આઈવીએફ પાછળ ખર્ચો કર્યા પછી પણ સફળતા નહીં મળે તો? જો કે હવે આઈવીએફ ટેક્નોલૉજીમાં પણ અનેક બદલાવ આવ્યા છે.

પેટ્રી ડિશમાં કરાવવામાં આવે સ્ત્રીબીજ અને શુક્રાણુનું ‘મિલન’.

બ્રિટનના જાણીતા ગાયનેકોલૉજિસ્ટ અને ફર્ટિલિટી ટ્રીટમેન્ટના નિષ્ણાત ડૉ. પેટ્રિક સ્ટેપ્ટો, ડૉ. રોબર્ટ એડ્વર્ડ્સ અને એમની ટીમના વર્ષોના પ્રયત્નો પછી વર્ષ ૧૯૭૮માં આ પ્રક્રિયા દ્વારા લુઈ બ્રાઉન નામની બાળકીનો જન્મ થયો હતો. ત્યારથી દર વર્ષે ૨૫ જુલાઈએ વિશ્વ આઈવીએફ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. કૃત્રિમ ગર્ભાધાન દ્વારા જન્મતાં બાળકોને ટેસ્ટટ્યૂબ બેબી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને એ રીતે લુઈ બ્રાઉન વિશ્વની પ્રથમ ટેસ્ટટ્યૂબ બેબી છે.

કૃત્રિમ ગર્ભાધાનથી બાળક મેળવવાની પાછલાં વર્ષોમાં બીજી પણ કેટલીક ટેક્નોલૉજી વિકસી છે અને લોકો હવે એ સ્વીકારતાં પણ થયાં છે. અગાઉ લોકોને આ પદ્ધતિ વિશે વાત કરવામાં સુદ્ધાં સંકોચ થતો. જો કે હવે એવું રહ્યું નથી.

ડૉ. રૂપલ શાહ: આ ટેક્નિકે ગર્ભાધાનનો ઉંમરગાળો બદલ્યો છે.