હિંદુ-મુસ્લિમ-શીખ-ઈસાઈ-આદિવાસી.. દાયકાઓથી આકરા પડકાર ને સામસામી આક્ષેપબાજી, વિતંડાવાદ બાદ હવે એની ચર્ચાએ વેગ પકડ્યો છે ત્યારે એ જાણવું જરૂરી છે કે..

યુનિફૉર્મ સિવિલ કોડનો કયા ધરમ પર કેટલો રહ્યો છે પ્રભાવ?

- રમેશ ઓઝા

કોઈ દેશ કેટલો સભ્ય છે એ જો જાણવું હોય તો એનો એકમાત્ર અને આખરી માપદંડ છે એનો નાગરિક કેટલું સ્વાતંત્ર્ય ભોગવે છે અને એની સાથે કેટલો સમાનતાભર્યો વહેવાર કરવામાં આવે છે. સમાનતા એટલે સમરસતા નહીં. સમાનતા અને સમરસતામાં ફરક છે.

કોઈ ધર્મ કેટલો મહાન છે એ જાણવું હોય તો એનો એકમાત્ર અને આખરી માપદંડ છે એ ધર્મનો અનુયાયી કેટલી સ્વતંત્રતા ભોગવે છે અને કેટલી સમાનતા. આવું જ સમાજના અન્ય ઘટકનું અને પરિવારનું છે. કેટલા પરિવારોમાં દરેક સભ્ય એકસરખી સ્વતંત્રતા ભોગવે છે અને એની સાથે સમાનતાભર્યો વહેવાર કરવામાં આવે છે? પોતાને, પોતાના પરિવારને, પોતાની જ્ઞાતિ કે સમાજને, ધર્મને, દેશને જે લોકો મહાન હોવાનું સર્ટિફિકેટ આપે છે એમણે સભ્યતાની આ એરણે જરાક તપાસ કરવી જોઈએ. શરૂઆત ખુદથી અને પોતાના પરિવારથી કરવામાં આવે.

અને જો સમાનતા અને સ્વતંત્રતા નથી આપવામાં આવતી તો કોને નથી આપવામાં આવતી? અકળાવનારાં તથ્યોથી ભાગવાની કોશિશ નહીં કરતા. વિચારો, કોને આ બે અમૂલ્ય ચીજથી વંચિત રાખવામાં આવે છે? પરિવારની અંદર સ્ત્રીઓને અને હજી આર્થિક રીતે પગભર ન થયાં હોય એવાં સંતાનોને અને સંતાન જો દીકરી હોય તો તો એ કમાતી થાય એ પછી પણ સ્વતંત્રતા અને સમાનતા ભોગવી શકતી નથી. ઘણા લોકો તો દીકરા કરતાં દીકરી હોશિયાર હોય તો પણ એને ભણવાનો અવસર આપતા નથી અને પરણાવી દે છે.

શરિયતની તરફેણ કે ટ્રિપલ તલાક તથા બહુપત્નીત્વ પ્રથાના વિરોધમાં થયેલાં આંદોલન આપણી માટે નવાં નથી, પણ..

એને વંચિત રાખનાર કોણ છે? પુરુષ. ધર્મસંસ્થા અને પરિવાર સહિતની સામાજિક સંસ્થાઓ પર કબજો કોનો છે? પુરુષનો. તમારા પરિવારમાં જો આવું બનતું હોય તો તમારે અત્યંત પ્રામાણિકતાપૂર્વક સ્વીકારવું જોઈએ કે સભ્યતાની એરણે આપણે હજુ પાછળ છીએ. જેવું પરિવારનું એવું જ સમાજના અન્ય ઘટકોનું, ધર્મનું અને દેશનું. માણસાઈ વારસામાં નથી મળતી, કેળવવી પડે છે.

આ જગતમાં કયો ધર્મ છે જે સ્ત્રીઓને પુરુષ જેટલી જ સ્વતંત્રતા અને સમાનતા આપે છે? માત્ર કોઈ એક ધર્મનું નામ બતાવો. આ સિવાય લગભગ પ્રત્યેક ધર્મ સમાજના કોઈ ને કોઈ ઘટકને સ્વતંત્રતા અને સમાનતાનો લાભ નથી આપતો. હિંદુ ધર્મમાં દલિતો આનું ઉદાહરણ છે.