સંબંધો સેવા પર નહીં, સેલ્ફ-ઈન્ટરેસ્ટ પર ટકે છે...

ઉત્તમ સંબંધ મૂડીવાદ જેવો હોય. મૂડીવાદ એવી અર્થવ્યવસ્થા છે, જે ડિમાન્ડ અને સપ્લાય પર ચાલે છે. મારી પાસે ૫૦ રૂપિયા છે, પણ દૂધ નથી. તમારી પાસે દૂધ છે, પણ પૈસા નથી. હું તમને પૈસા આપું અને તમે મને દૂધ આપો. એમાં બન્નેની જરૂરત પૂરી થાય અને આપણે બન્ને સમૃદ્ધ થઈએ.

- રાજ ગોસ્વામી

સંબંધની મીઠાશની વાત...

‘પિન્કી, ફૂલકા રોટલી પર ઘી ચોપડજે, મમ્મી કાયમ ઘીવાળી ફૂલકા જ પીરસતી હતી.’ પરેશે કહ્યું.

પિન્કી કંઈક બોલવા ગઈ, પણ સસરા તરફ જોઈને ચૂપ રહી. સસરા સમજુ હતા. એ તરત બોલ્યાઃ ‘પણ પરેશ, મારાં પત્નીએ તો મારા માટે ક્યારેય ફૂલકા રોટલી બનાવી નહોતી!'

‘શું વાત કરો છો, પપ્પા? મને યાદ છે ને મમ્મી તો...’

એ જ વાત છે!’ પપ્પાએ પરેશને રોક્યોઃ ‘એ તારી મમ્મી હતી અને ઘીવાળી ફૂલકા રોટલી એક માતાએ દીકરા માટે બનાવી હતી. આપણો પ્રોબ્લેમ એ છે કે આપણે માતાના પ્રેમને પત્નીના પ્રેમ સાથે સરખાવીએ છીએ.'

તો પછી...’ પરેશે બચાવ કરવા પ્રયાસ કર્યોઃ ‘તમે મારી મમ્મીની સરખામણી તમારી મમ્મી સાથે કેમ કરતા હતા?’

‘કારણ કે...’ પપ્પા હસીને બોલ્યાઃ ‘મારા પિતા નાનપણમાં જ ગુજરી ગયા હતા. મને કોણ મારી ભૂલ સમજાવે?’ 

પપ્પા ડાઈનિંગ ટેબલ પરથી ઊઠીને ગયા એટલે પિન્કીએ ઘી ચોપડેલી રોટલી પરેશને પીરસી અને વહાલથી ટકોર પણ કરીઃ ‘ડૉક્ટરે ઘી ખાવાની ના પાડી છે. ધ્યાન રાખજો.'

એ દિવસે પરેશને સમજાયું કે દરેક સંબંધની પોતાની આગવી મીઠાશ હોય છે. એ રાતે એણે પિન્કીની માફી માગી.

                                       *  *  *  

૧૯૬૯માં આવેલી ફિલ્મ ધરતી કહે પુકાર કેમાં મુકેશ અને લતા મંગેશકરના અવાજમાં એક ગીત લોકપ્રિય થયું હતું:

 જે હમ તુમ ચોરી સે,

 બંધે એક ડોરી સે

 જઈયો કહાં યે હુજૂર!

સંબંધની આ મૂળભૂત વ્યાખ્યા છેઃ એક દોરીથી બંધાયેલી બે વ્યક્તિ. સંબંધ શબ્દની વ્યુત્પત્તિ પણ એ જ છેઃ સમ+બંધ, સમાન રૂપે બંધાયેલા. બાંધવાનું કામ દોરીથી જ થાય છે. આ બંધન સામાજિક, માનસિક અથવા ભાવનાત્મક હોય છે એટલે એના બીજા શબ્દો પણ છેઃ લગાવ, સંપર્ક, સંસર્ગ, મેળ, નાતો, સંયોગ, સગપણ અથવા સગાઈ.