શોષણ કરવાની આપણી માનસતા છો ક્યારે?

શ્રમિકોને એમના અધિકાર આપવાની દાનત નથી અને કાયદા પણ પાંગળા બની રહ્યા છે.

- ડૉ. મિતાલી સમોવા

મોહમ્મદ પયગંબર કહી ગયા છે કે શ્રમિક માણસને એનો પરસેવો સુકાય એ પહેલાં એની રોજગારી ચૂકવાઈ જવી જોઈએ, કારણ કે એણે જાત ઘસીને કમાણી કરી છે. તમે એને ભીખ નથી આપતા...

માણસ ઉમદા જીવન જીવી શકે એ માટે આદર્શ રીતે આઠ કલાક કામકાજના, આઠ કલાક સામાજિક સંબંધ અને ખુદનું આરોગ્ય સાચવવા માટે તથા આઠ કલાક પૂરતી ઊંઘ મળી રહે એ રીતે એના સમય-શક્તિનું વિભાજન થવું જરૂરી છે. છેલ્લા બે-ત્રણ દાયકામાં યુવાનોમાં ડિપ્રેશન અને શારીરિક સમસ્યા ઉપરાંત સામાજિક અંધાધૂંધી જોવા મળે છે, એનું બહુ મોટું કારણ આ આદર્શ સમય વિભાજનમાં થયેલી ઊથલપાથલ છે.

છેલ્લી સદીમાં ડાબેરી, નારીવાદી અને જાતિવાદવિરોધી ચળવળોને કારણે બહોળા પરિપ્રેક્ષ્યમાં છૂટક મજૂર, ફૅક્ટરી મજૂર, સરકારી કર્મચારીઓ, પ્રાઈવેટ કર્મચારીઓ અને એ દરેક કામદાર વ્યક્તિ, જે કોઈ બીજા માણસ માટે પોતાના શારીરિક કે માનસિક શ્રમનો ઉપયોગ કરીને જીવનનિર્વાહ ચલાવે છે એમના માટે બનેલા લોકોપયોગી કાયદા પાછલાં વર્ષોમાં, ખાસ તો કોવિડ કાળ પછી અર્થતંત્રને ફરી પાટે લાવવાના નામે બદલી નાખવામાં આવ્યા છે અથવા તો લૂલા બનાવી દેવામાં આવ્યા છે.