ભોજનનો બગાડ અટકાવી ભૂખ્યાને ભોજન આપીએ...

ઘરે કે હોટેલમાં, કોઈ પાર્ટીમાં કે લગ્નસમારંભમાં આપણે કેટલું અન્ન વેડફીએ છીએ એનો કોઈ અંદાજ જ આપણને નથી. કમોસમી વરસાદને કારણે ખેતરમાં પલળીને બગડી જતાં કે ગોદામોમાં સરખી સાચવણને અભાવે સડી જતાં અનાજના જથ્થાના પ્રમાણ વિશે પણ આપણે અજાણ છીએ. આપણે સુધરવાનું નામ ક્યારે લેશું?

- કૌશિક મહેતા

કોઈ લગ્નપ્રસંગે કે પછી કોઈ ધાર્મિક પ્રસંગે કોઈ હોટેલ કે પાર્ટી પ્લૉટ કે વાડીમાં તમે જાવ અને ભોજન કરતી વેળા વધુ વાનગી લઈ લો અને પછી એ પ્લેટમાં છોડી દો ત્યારે તમને એ હોટેલ કે પાર્ટી પ્લૉટ કે વાડી બહાર કોઈ ભૂખ્યો બેઠો છે એની ભૂખનો ખયાલ આવે છે? આવતો હોય તો તમે અન્નનો બગાડ ન જ કરો. જો કે એવું થતું નથી અને આવા સમારંભો કે બીજી પાર્ટીમાં જ નહીં, પણ ઘરમાંય અન્નનો બગાડ થાય છે. બીજી બાજુ, અને દુનિયામાં કરોડો લોકો ભૂખ્યા સૂવે છે કે પછી ભૂખમરાથી મરે છે. આવું રોજ બને છે.

ખેતરમાં અન્ન પાકે, એનું વિતરણ થાય ત્યાંથી ભોજન બને અને લોકો એ ખાય ત્યાં સુધીમાં કે એ પછી એટલો બધો બગાડ થાય છે કે એના આંકડા પર નજર કરીએ તો આપણી ભૂખ મરી જાય! હમણાં જ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ (યુનો)નો એક રિપોર્ટ આવ્યો છે, એમાં કહેવાયું છે કે રોજ ૧૦૦ કરોડ લોકોને મળે એટલું ભોજન બગડે છે અને બીજી બાજુ, દુનિયામાં રોજ સરેરાશ ૭૮.૩ કરોડ લોકો ભૂખ્યા સૂવે છે. યુનોના ફૂડ વેસ્ટ ઈન્ડેક્સ રિપોર્ટ-૨૦૨૪માં એવાં તારણો આપવામાં આવ્યાં છે કે વર્ષે ૧૦૫.૨ કરોડ ટન અનાજ બરબાદ થાય છે. અને એને વ્યક્તિદીઠ ગણીએ તો ૧૩૨ કિલો થવા જાય છે. ખાવા યોગ્ય ૨૦ ટકા ભોજન કચરામાં જાય છે. અને સૌથી શરમજનક વાત તો એ છે કે આપણાં ઘરોમાં પણ ૬૦ ટકા ભોજન બરબાદ થાય છે. એનો કુલ આંકડો ૬૩.૧ કરોડ ટન થવા જાય છે. અને બીજી બાજુ, ૧૫ કરોડ બાળકો કુપોષણથી પીડાય છે. વ્યક્તિદીઠ વર્ષે સરેરાશ ૭૯ કિલો ભોજન બરબાદ થાય છે. અન્નની ઊપજ, વિતરણ અને વેચાણ સુધીની પ્રક્રિયામાં ૧૩ ટકા અનાજ બરબાદ થાય છે.

અને આ અન્નના બગાડની કુટેવ અમીરોમાં છે એવી જ ગરીબોમાં પણ છે. ભારત સહિત દુનિયાના અનેક દેશોમાં અન્નના બગાડનું પ્રમાણ વધતું જાય છે. આફ્રિકામાં ભૂખમરો છે એ આપણે જાણીએ છીએ, પણ આફ્રિકાના દેશોમાં પણ ભયંકર બગાડ થાય છે. નાઈજીરિયામાં વ્યક્તિદીઠ ૧૮૯ કિલો, ઈથિયોપિયામાં ૯૨ કિલો, કોન્ગોમાં ૧૦૩ કિલો, રવાન્ડામાં ૧૬૪ કિલો અનાજ વ્યક્તિદીઠ બરબાદ થઈ જાય છે. આ તો થઈ ઘણુંખરું આફ્રિકાના ગરીબ દેશોની વાત. અનેક સમૃદ્ધ દેશોમાં પણ આ જ સ્થિતિ છે.