YALANCININ MUMU YATSIYA KADAR...

Yalanları tespit etmeyi 100 yıldır beceremedik. Bilim insanları şimdi bu soruna yeni bir çözüm getiriyor.

- DR. JULIA SHAW DRJULIASHAW

Bazı yalanları doğal bir şekilde tespit etme yeteneğimiz var. Sevgilinizin sesinin değişmesi duygularını saklamaya çalıştığını gösterebilir; çocuğunuzun gözleri, bulmaması gereken hediyeyi sakladığınız o çekmeceye kayıyor olabilir; iş arkadaşınız kasadaki paranın nereye gittiğini anlatırken tuhaf davranışlar sergiliyor olabilir.

Ama bazı yalanları da hiç fark edemeyiz. Acaba bunu neden başaramıyoruz? Araştırmacılar yüz yılı aşkın süredir bu sorunun cevabını ararken yalancılar bizi kandırmaya devam ediyor. Ama son araştırmalar bugüne dek neyi yanlış yaptığımızı gösterebilir.

Yakın zamanda Göteborg Üniversitesinden Doç. Timothy Luke ve meslektaşları kayda değer bir çalışmaya imza attı. Dünya çapındaki 50 farklı yalan tespit uzmanının son beş yılda yayımladıkları araştırmaları inceleyerek uzmanların yalanı nasıl anladıklarını analiz ettiler.

Fakat önce yalanın tam olarak ne olduğuna karar vermeleri gerekiyordu. Kıyafetinizi pek beğenmediği hâlde beğendiğini söyleyen kişi de; yasak ilişkisini gizlemeye çalışan bir partner de; masum olduğunu iddia eden bir katil de yalan söylüyordur. Ama bunların hepsi aynı şey mi? Şüphesiz ki bazı yalanlar diğerlerinden daha ciddidir. Luke, “beyaz” yalanları “aldatıcı” yalanlardan ayırmayı tercih ediyor.

“Aldatıcı yalanların yapısı pek çok insanın sandığından daha karmaşıktır” diyor. “Bunun altında yatabilecek pek çok psikolojik süreç var. Beyaz yalanlarla aynı şeyden bahsetmiyoruz. İletişimin uzunluğu ve türü gibi yüzeysel şeyler bile önemlidir.” Yazımızın devamında yalanlardan bahsederken “aldatıcı yalanları” kastedeceğiz.