കൗതുകങ്ങളുടെ കിണറാഴങ്ങൾ

രുദാബായി കി വാവിന്റെ പടവുകളിലിരുന്നാൽ കല്ലുകൾ കഥ പറയുന്നത് കേൾക്കാം. പ്രണയവും വിര്യവും ത്വാഗവും കനിവും നിറയുന്ന മണൽക്കല്ലിൽ തീർത്ത ശില്പകാവ്യം ആസ്വദിക്കാം

- TEXT: P MURALIDHARAN

പ്രണയവും വീര്യവും നിശ്ചയദാർഢ്യവും സംഗമിക്കുന്ന ചരിത്ര സ്മാരകം; അതാണ് ഗുജറാത്തിലെ അജ് ഗ്രാമത്തിലെ സ്റ്റെപ് വെൽ അഥവാ പടവ് കിണർ. അഹമ്മദാബാദിൽ നിന്ന് 18 കിലോമീറ്റർ മാറി ഭവനഗറിനടുത്താണ് ഈ ശില്പവിസ്മയം. താജ് മഹൽ പണിത ശില്പിയുടെ അതേ ദുർവിധി ഏറ്റുവാങ്ങിയവരാണ് അജ് പടിക്കിണറിന്റെ അനുഗൃഹീത ശില്പികളും. കൊത്തുപണികളും ശില്പ വൈവിധ്യവും രൂപഭംഗിയും സമന്വയിക്കുന്ന പടിക്കിണർ കണ്ട് മതി മറന്ന മഹമൂദ് ബേഗ്ഡ രാജാവ് സന്തോഷാതിരേകത്തോടെ മറ്റൊരെണ്ണം കൂടി പണിയാമോ എന്ന് ശില്പികളോട് ചോദിച്ചുവത്രേ. ആവാമെന്ന് പറഞ്ഞ ശില്പികളാരും പിന്നീട് ലോകം കണ്ടില്ല. ആ മനോഹരനിർമിതിയുടെ മറ്റൊരു പതിപ്പ് രാജാവിന് സഹിക്കാനാവില്ലായിരുന്നു.

ചരിത്ര നിർമിതികളുടെ പിന്നാമ്പുറങ്ങളിൽ ഇങ്ങനെ എത്രയെത്ര രക്തക്കറ പുരണ്ട് കഥകൾ ഒളിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ജലക്ഷാമം പരിഹരിക്കാനും ജലസംഭരണത്തിനും ഗുജറാത്തിൽ കാണപ്പെടുന്ന പടിക്കിണറുകൾ "വാവ്' എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. വാവുകളിൽ നിന്ന് ജലം കോരിയെടുക്കാറില്ല, പകരം വിശാലമായ പടികളിലൂടെ ഇറങ്ങിച്ചെന്ന് ശേഖരിക്കുകയാണ് പതിവ്. നാലാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ തുടങ്ങുന്നു വാവുകളുടെ ചരിത്രം. ജലസംഭരണികൾ എന്നതിനുമപ്പുറം വാവുകൾ മതപരമായ വിശുദ്ധ ചടങ്ങുകളുടെയും ആഘോഷങ്ങളുടെയും ഇടങ്ങൾ കൂടിയാണ്. യാത്രികർക്കും അകപടിപോകുന്ന മൃഗങ്ങൾക്കും തങ്ങാനും വിശ്രമിക്കാനുമൊരു തണലിടം.

വിസ്മയിപ്പിക്കുന്ന നിർമാണശൈലി

വാസ്തുവിദ്യയും കൊത്തുപണികളും ഒത്തുചേരുന്ന പടിക്കിണറുകൾ ഭൂമിക്കടിയിലേക്കാണ് നിർമിക്കപ്പെടുന്നത്. കലയും ശാസ്ത്രവും സാങ്കേതികവിദ്യയും വികസിച്ചതോടുകൂടി വാവുകളുടെ രൂപവും ഘടനയും വിപുലമായി. വാണിജ്യപാതകളിലും തീർഥാടനവഴികളിലും നിർമിക്കപ്പെട്ട പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ വാവുകൾ വാസ്തുകലയുടെ നിദർശനങ്ങളാണ്. പത്തൊമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിലെത്തിയപ്പോൾ വാവുകൾ വിപു ലവും വൈവിധ്യപൂർണവുമായ അദ്ഭുതനിർമിതികളായി മാറി. വിവിധകാലങ്ങളിൽ പണിത വാവുകളിൽ ഹൈന്ദവ-മുസ്ലിം നിർമാണ ശൈലികൾ ഉൾച്ചേർന്നിരിക്കുന്നു. പുരാതനമായ കോട്ടകളും കൊട്ടാരങ്ങളും പള്ളികളും പോലെ പ്രസിദ്ധമല്ലെങ്കിലും വാഴ്ചയുടെയും വീഴ്ചയുടെയും നിത്യ സ്മാരകങ്ങളായി വാവുകളും ചരിത്രത്തിൽ ഇടം നേടിയിരിക്കുന്നു.