પર્સન ઓફ ઇન્ટરેસ્ટ : A.I.ના ભવિષ્યની ઝાંખી

૨૦૧૧-૧૬ દરમિયાન પ્રસારિત થયેલ આ અંગ્રેજી ટીવી સિરીઝમાં વાત છે, ‘ધ મશીન’ નામક કાલ્પનિક A.I.ની, જેને ૯/૧૧ના આતંકવાદી હુમલા પશ્ચાત અમેરિકાએ સુરક્ષા મજબૂત કરવા ડેવલપ કરેલી

- સ્પર્શ હાર્દિક

‘આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ' યાને A.I. બાબતે તજજ્ઞો માને છે કે એ બહુ ઝડપથી આપણા જીવનનો અભિન્ન હિસ્સો બની જશે. એની હાજરીની ખાસ નવીનતા નહીં લાગે. A.I. વિશે જાતભાતની દુવિધાઓ દાયકાઓથી ઉકેલાયા વગરની પડી છે. બુદ્ધિક્ષમતાની એક હદ વટાવી ગયા પછી શું A.I. મનુષ્ય જેવી ‘સેન્ટિયન્ટ’ અર્થાત્ સંવેદનશીલ કે ચેતનાવાન બની જશે? A.I. એ સ્તરે પહોંચે ત્યારે જોઈશું. હાલ વ્યાવહારિક કે વાસ્તવિક જીવન સાથે સંકળાઈને A.I. શું કમાલ કે ધમાલ કરી શકે એ કથાઓના સહારે જાણવું રસપ્રદ બની રહેશે. કેટલીયે વિજ્ઞાનકથાઓ, ફિલ્મો, ટીવી-વેબ સિરીઝમાં A.I. વિષયવસ્તુ બનેલ છે, જેમાં નોંધપાત્ર છે, ‘પર્સન ઑફ ઇન્ટરેસ્ટ’. ૨૦૧૧-૧૬ દરમિયાન પ્રસારિત થયેલ આ અંગ્રેજી ટીવી સિરીઝમાં વાત છે, ‘ધ મશીન’ નામક કાલ્પનિક A.I.ની, જેને ૯/૧૧ના આતંકવાદી હુમલા પશ્ચાત અમેરિકાએ સુરક્ષા મજબૂત કરવા ડેવલપ કરેલી. સાંપ્રત સિનેમા જગતના બ્રિલિયન્ટ ડિરેક્ટર ક્રિસ્ટોફર નોલનના બ્રધર, જોનાથન નોલન આ સિરીઝના સર્જક છે. અત્યંત બુદ્ધિશાળી લેખક જોનાથને સિરીઝમાં નજીકના જ ભવિષ્યની દુનિયાની જરાક ઝાંખી કરાવી સંભવિત ભયસ્થાનો તરફ આંગળી ચીંધી છે.

કથા આરંભે છે ન્યૂ યૉર્કમાં. બેઘર જેવા લઘરવઘર જોન રીસની મારામારીના કેસમાં પોલીસે ધરપકડ કરી છે. રેકોર્ડમાં ફિંગરપ્રિન્ટ પરથી એ ચાર દેશોમાં વૉન્ટેડ જણાય છે, પરંતુ પોલીસ કંઈ કરે એ પહેલાં ભેદી ધનાઢ્ય માણસ, હેરોલ્ડ ફિન્ચ એને છોડાવે છે. જોનના ભૂતકાળ અને ધ્યેયવિહીન વર્તમાનથી પરિચિત હેરોલ્ડ કહે છે, ‘માહિતી મારા માટે સમસ્યા નથી. માહિતીનું શું કરવું એ મારી સમસ્યા છે. ત્યાં તારું કામ પડશે. તારે જીવનમાં એક હેતુની જરૂર છે. એંસી લાખ લોકો છે આ શહેરમાં, ભવિષ્યમાં પોતાનું શું થશે એનાથી અજાણ. દર અઢાર કલાકે અહીં એક હત્યા થાય છે. આવેશમાં આવીને થતા અપરાધો સિવાયના, દિવસોના આયોજન, પાક્કી ગણતરી સાથે થતા અપરાધોને જો તું રોકી શકે તો? મારી પાસે એવા લોકોની યાદી છે જે કોઈ રીતે આયોજનપૂર્વકના હિંસક અપરાધોનો ભોગ બનશે.’