પંચ કૈલાસની યાત્રાએ જવું છે તમારે?

કૈલાસ માનસરોવરની યાત્રા વિશે તો લગભગ બધાએ સાંભળ્યું હશે, પણ હિમાલયના ખોળે એવા બીજા ચાર કૈલાસ પર્વત છે, જે મળીને થાય છે ‘પંચ કૈલાસ’.

- નિતુલ ગજ્જર (વડોદરા)

દુનિયાભરના શિવભક્તો માટે કૈલાસ માનસરોવરની યાત્રા એટલે આસ્થાનું પરમ સ્થાન. ભારતમાંથી પણ દર વર્ષે સંખ્યાબંધ આસ્થાળુ આ યાત્રાએ જાય છે. આપણી પૌરાણિક માન્યતા અનુસાર કૈલાસ પર્વત એ ભગવાન શિવનું નિવાસસ્થાન છે. જો કે આપણાં પુરાણોમાં અન્ય પણ ચાર કૈલાસ પર્વતોનું વર્ણન જોવા મળે છે. આ ચાર કૈલાસ પર્વત એટલે કિન્નર (કિન્નૌર) કૈલાસ, શ્રીખંડ કૈલાસ, આદિ કૈલાસ અને મિણ મહેશ કૈલાસ. આ ચારેય પર્વતોનું વર્ણન આપણને વિવિધ ગ્રંથોમાં જોવા મળે છે.

સનાતન ધર્મમાં જેટલું મહત્ત્વ ચાર ધામ યાત્રાનું છે એટલું જ મહત્ત્વ શિવભક્તો માટે પંચ કૈલાસયાત્રાનું છે. કૈલાસ માનસરોવર ચીનના કબજા હેઠળના તિબેટમાં આવેલું છે અને ત્યાં જવા માટે લાંબી સરકારી પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવું પડે છે, જ્યારે બાકીના ચાર કૈલાસ છે તો આપણા ઉત્તરાખંડ અને હિમાચલ પ્રદેશમાં, પણ બહુ અંતરિયાળ વિસ્તારમાં આવેલા હોવાથી ત્યાં પહોંચવું ઘણું અઘરું છે. આ જ કારણે બહુ ઓછા લોકો પંચ કૈલાસની યાત્રા પૂરી કરી શકે છે.

નડિયાદના એક પોલીસ અધિકારીએ હમણાં પંચ કૈલાસયાત્રા પૂરી કરી છે. અલબત્ત, દસ વર્ષના ગાળામાં. નડિયાદમાં એસઆરપી ગ્રુપ-૭માં ફરજ બજાવતા સબ-ઈન્સ્પેક્ટર સંતોષ કથીરિયા પર્વતારોહણનો શોખ ધરાવે છે. વર્ષ ૨૦૧૨માં સંતોષ કથીરિયાએ કૈલાસ માનસરોવરની યાત્રા કરી હતી અને એ દરમિયાન એમને બાકીના ચાર કૈલાસ વિશે જાણવા મળ્યું હતું. ત્યાર પછી એમણે ૨૦૧૭માં કિન્નર (કિન્નોર) કૈલાસ, ૨૦૧૯માં શ્રીખંડ કૈલાસ તો આ વર્ષે આદિ કૈલાસ તેમ જ મણિ મહેશ કૈલાસની યાત્રા કરી.