લિંગ શબ્દ જાણીતો છે. સંસ્કૃતમાં લિંગ ઘણા અર્થમાં વપરાય. જેમ કે શબ્દની જાતિ, જીવની જાતિ, ચિહ્ન, સીમાસ્તંભ, અપરાધનો સજ્જડ પુરાવો, સંજ્ઞા, મુદ્રા, લાંછન, સ્થાન, બિંદુ, લક્ષણ, નિશાની, સંકેત, કારણ, સાબિતી, ગણતરીપૂર્વકનું અનુમાન, ધ્વજા, પ્રતીક, તારણ, નિર્ણય અને એ સિવાય યોનિ, શિશ્ન, પ્રતિમા તેમ જ દૈવી આકાર. સંભવતઃ શિવલિંગ જગતમાં સૌથી પ્રાચીન આકાર કે આકૃતિ હશે જેની પૂજા થાય છે. ઇન્ટરનેટ અને તેમાંય સોશિયલ મીડિયા સાથેનો સંબંધ રોજિંદો થયા પછી લોકો જાણી શક્યા છે કે શિવલિંગ બધી દિશાઓમાં પૂજાતું રહ્યું છે. શિવલિંગના ઘણા પ્રકાર હોય છે, એક કરતાં વધુ રીતે શિવલિંગના પ્રકાર પડી શકે છે. એક ભક્ત માટે કોઈ પણ શિવલિંગ એ શિવ એવમ્ શક્તિનું રૂપ જ રહે, તથાપિ શિવલિંગના વૈવિધ્ય પાછળનાં કારણોમાં કેન્દ્ર સ્થાને ભક્તિ હોય છે. ક્યારેક ભક્તિ જ્ઞાન માર્ગ સાથે જોડાય છે તો ક્યારેક અન્ય પથ સાથે. કહેવાય છે કે શિવજીનો કોઈ આકાર નથી અને શિવજીને કોઈ જાણી ના શકે, કિન્તુ ભક્તને શિવજીનું રૂપ શિવલિંગ ગમે છે અને ઘટેશ્વર શિવજી સાથે ઘટનો નાતો કેળવવા ઘટક જીવ શિવલિંગના ભિન્ન ઘાટ વડે ભક્તિ કરે છે.
મુખલિંગ શિવલિંગનો એક પ્રકાર છે. નામ પ્રમાણે જે લિંગ પર મુખની આકૃતિ હોય કે કોઈ રીતે લિંગનો સ્પષ્ટ સંબંધ મુખ સાથે હોય તે મુખલિંગ. સામાન્ય રીતે લિંગ પર પહેરાવવા માટે કોઈ ધાતુનું કે અન્ય દ્રવ્યનું મુખ હોય છે તેને લઈને પણ મુખલિંગ કહેવાય છે. વિવિધ કાળ કે પર્વ માટે વિભિન્ન મુખ હોઈ શકે છે. મુખલિંગ ક્યારેક સમસ્ત શિવલિંગ એટલે કે યોનિ એવમ પીઠને પણ આચ્છાદન કે આવૃત કરે છે. ધાર્મિક વા તાંત્રિક કારણ સિવાય કવર કે કોશ મૂળ લિંગને ભૌતિક નુકસાન ના થાય તેમ જ અયોગ્ય આધ્યાત્મિક અસરથી દૂર રાખવા પણ ઉપયોગમાં લેવાય છે. વિવિધ દ્રવ્ય વડે કલાત્મક શૃંગાર કરીને પણ શિવલિંગ પર થોડા વખત માટે મુખાકૃતિ સર્જવામાં આવે છે. સિદ્ધજનોના જણાવ્યા મુજબ શિવલિંગ સ્થૂળ હોય એવું જરૂરી નથી અને શિવલિંગનો ખરો પાવર નેચરલી નિરાકાર એટલે કે નિષ્કલ હોય છે. મુખલિંગ સકલ-નિષ્કલ ગણાય છે, લૌકિક વત્તા અલૌકિક. શિવતત્ત્વ હોય કે શિવલિંગ, ભક્તો જાણે છે કે શિવજી કોઈ પણ રૂપ લઈ શકે, એમાં પોતે મનુષ્ય હોઈ શિવજી જો મનુષ્ય જેવું રૂપ લઈ શકે છે એવું આંખને દેખાતું હોય તો ગમે, ફાવે અને વિધિ વગેરેમાં કામમાં આવે.
This story is from the {{IssueName}} edition of {{MagazineName}}.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the {{IssueName}} edition of {{MagazineName}}.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
આવી છૂટ શા માટે?
અમેરિકાના ડિપાર્ટમૅન્ટ ઑફ સ્ટેટે એમના નવા પ્રેસિડન્ટ એમનું પ્રેસિડન્ટ પદ સંભાળે એના થોડા દિવસો પહેલાં જ આ જે છૂટની જાહેરાત કરી છે એ ખરેખર આશ્ચર્ય પમાડનારી છે
મનોરંજન
અલવિદા, શ્યામ બેનેગલ!
વામા વિશ્વ આરોગ્ય
સૂકામેવાની તાસીર અને તેનો ઉપયોગ
સન્માન
બેગુજરાતી સાહિત્યકારોને રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર
ભીંતચિત્રોમાં રસાયેલી મધુરમ્ કૃષ્ણકથા
ઇતિ અહં સર્વસ્ય પ્રભાવો મૂટઃ પ્રવવંતે મત્વાભજન્તેમબુધાભવ-સમન્વિતા અહમ્ આત્માગુડાકેસા સર્વ-ભૂસ્ય-સ્થિતઃ અહમ્ આદિશ્ચ ચ મધ્યમ્ ચ ભૂતાનમ્ અન્ત એવ ચ
કચ્છમાં એજ્યુકેશનલ ટૂરિઝમ
કચ્છ જોવા તો ઘણા લોકો આવે છે, પરંતુ તેને સમજવા બહુ ઓછા. શાળામાં જતાં બાળકો કે તરુણોને ભણવામાં કચ્છ અને કચ્છને લગતી બાબતો આવતી હોય છે. સિંધુ સંસ્કૃતિ વિશે તો તેઓ ભણે છે, પરંતુ ખરેખરી સાઇટ ઉપર જઈને તેનો અહેસાસ કેવો હોય છે તે જાણી શકતા નથી. તેઓ ખેતી વિશે ભણે છે, કલા અંગે પણ ભણવામાં આવે છે. કચ્છમાં આવીને આ અને આના જેવી અનેક બાબતો વિશે તેઓ જાણી, માણી અને અનુભવી શકે છે. કચ્છ વિશે કચ્છ બહારના વિદ્યાર્થીઓને આ બાબત સમજાવવાની પહેલ હુન્નરશાળા ફાઉન્ડેશન દ્વારા કરવામાં આવી છે. નવેમ્બરથી ફેબ્રુઆરી સુધી શાળા અને કૉલેજના વિદ્યાર્થીઓ કચ્છમાં આવીને જે-તે વિષયના નિષ્ણાતો સાથે વિવિધ જાતના અનુભવો મેળવે છે. ૩થી ૧૦-૧૨ દિવસ સુધી વિદ્યાર્થીઓ અહીં રહે છે.
પ્રવાસન
સેન્ટ ફ્રાન્સિસ ચર્ચ, ફોર્ટ કોચી .
સારાન્વેષ
મધર મેરી : પવિત્રતાના પાયા પર...
ચર્નિંગ ઘાટ
ભારતમાં મોગલ કાળમાં પણ ક્રિસમસની ઉજવણી થતી હતી
રાજકાજ
શેખ હસીનાના પ્રત્યાર્પણની ભારતને ફરજ પાડી શકાય ખરી?
