કવર સ્ટોરી

એનડીએના અશ્વમેઘ ઘોડાનો મંત્રી અબકીવાર૪૦૦પરમાંકોણેપક્ચર પાડ્યું?

- જયેશ શાહ

આ લેખ લખાઈ રહ્યો છે ત્યારે એટલે કે ૦૪ જૂન, ૨૦૨૪ના સાંજના ચાર વાગ્યા સુધીના ટ્રેન્ડ પ્રમાણે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સતત ત્રીજી વખત એનડીએની સરકાર બનવા જઈ રહી હોય એવું દેખાઈ રહ્યું છે. ભાજપને ૨૦૧૪ (૨૮૨ બેઠકો) અને ૨૦૧૯ (૩૦૩ બેઠકો)માં સ્પષ્ટ બહુમતી મળી હતી. ૨૦૨૪માં ભાજપ ૨૪૦થી ૨૪૫ બેઠકોની વચ્ચે અટકી જશે. એટલે કે ભાજપને એકલે હાથે સ્પષ્ટ બહુમતી મળી રહી નથી.

૨૦૧૪માં ભાજપને ૩૧.૩૪% મતશેર સાથે ૨૮૨ બેઠકો પ્રાપ્ત થઈ હતી, જ્યારે ૨૦૧૯ની ચૂંટણીમાં ૩૭.૪૬% મતશેર સાથે ૩૦૩ બેઠકો મળી હતી. ૨૦૧૪માં ૧૨.૫૪% સ્વિંગ ભાજપની તરફેણમાં હતો, તો ૨૦૧૯માં આ સ્વિંગ ૦૬.૧૨% હતો. ૨૦૨૪ની ચૂંટણીમાં ૦.૭૫% સ્વિંગ ભાજપની તરફેણમાં હોવા છતાં ૨૦૧૯ની સરખામણીમાં ભાજપની બેઠકોમાં ૬૨ બેઠકોનો ઘટાડો જોવા મળ્યો છે, જે ખરેખર આંચકા સમાન છે. તે જ પ્રમાણે એનડીએના મતશેરમાં ૨૦૧૯ની સરખામણીમાં માત્ર ૦.૨૧% ઘટાડો જોવા મળ્યો છે, છતાં ૫૬ બેઠકોનું નુકસાન થઈ રહ્યું છે.

૨૦૦૯ની સરખામણીમાં ૨૦૧૪માં એનડીએની તરફેણમાં ૧૨% સ્વિંગ જોવા મળ્યો હતો અને ૧૭૮ બેઠકો વધી હતી. સરખામણીમાં ૨૦૧૯માં ૨૦૧૪ની એનડીએની તરફેણમાં ૧૦.૨૮%નો વધારો જોવા મળ્યો હતો. તેની સામે એનડીએની બેઠકો માત્ર ૧૬ જ વધી હતી. એટલે કે ૧૨% હકારાત્મક સ્વિંગમાં ૧૭૮ બેઠકો વધી તો ૧૦.૨૮% હકારાત્મક સ્વિંગમાં માત્ર ૧૬ જ બેઠકો વધારે આવી. ૨૦૨૪ની ચૂંટણીમાં ૦.૨૧ હકારાત્મક સ્વિંગ હોવા છતાં એનડીએને ૫૬ બેઠકોનું નુકસાન થઈ રહ્યું છે. ભારતના રાજકારણની આ જ એક તાસીર છે જે ભારતની ચૂંટણીઓને રસપ્રદ બનાવે છે.

હવે કોંગ્રેસ અને ઇન્ડિયા ગઠબંધનના આંકડા તરફ દૃષ્ટિ કરીએ. ૨૦૧૪માં કોંગ્રેસને ૨૦૦૯ની સરખામણીમાં ૦૯.૨૫% નકારાત્મક સ્વિંગ મળ્યો હતો. જેને કારણે તેને ૧૬૨ બેઠકોનું નુકસાન થયું હતું. ૨૦૨૪માં ૦૩.૪૪% હકારાત્મક સ્વિંગ મળવાના કારણે કોંગ્રેસની ૪૭ બેઠકો વધી છે. ૨૦૧૪ની સરખામણીમાં ૨૦૧૯માં ૦૫.૪૧% હકારાત્મક સ્વિંગ મળવા છતાં યુપીએની બેઠકો માત્ર ૩૩ જ વધી હતી. જ્યારે ઇન્ડિયા ગઠબંધનને ૨૦૧૯ના યુપીએની સરખામણીમાં ૦૯.૯૮% એટલે કે લગભગ ૧૦% સ્વિંગ મળવાના કારણે તેની ૧૩૭ બેઠકો વધી ગઈ છે. ભારતની રાજનીતિમાં ક્યારે કયું સમીકરણ બેઠકોમાં વધ-ઘટ કરી શકે એ અંગે ક્યારેય કોઈ સ્પષ્ટ રીતે વિશ્લેષણ કરી શક્યું જ નથી.