ઉત્તર ગુજરાતનું બનાસકાંઠા ગુજરાતના કુલ તેત્રીસ જિલ્લાઓમાંનું એક છે. ગુજરાતની ઉત્તર-પૂર્વે રહેલા આ જિલ્લાનું નામ અરવલ્લીની ગિરિમાળામાંથી વહેતી બનાસ નદીને લીધે બનાસકાંઠા પડ્યું છે. ઉત્તરે રાજસ્થાનને સ્પર્શતી તેની સરહદને લીધે રાજસ્થાની ફીલ આપતાં આ જિલ્લાનાં અનેક જોવાલાયક સ્થળોમાં દાંતા તાલુકાના અંબાજી-દાંતા માર્ગ પર આવેલા કુંભારિયાનાં જૈન મંદિરો આપણા ગરવી ગુજરાતનું ગૌરવ છે.
ચાલુક્ય વંશના શાસન દરમિયાન અગિયારમી સદીના ઉત્તરાર્ધથી શરૂ કરીને તેરમી સદીના પૂર્વાધ સુધી બંધાયેલા મનાતાં કુંભારિયાનાં દેરાં વિસ્તૃત વાસ્તુવિદ્યાના માલિક અને આરસપહાણ પરના બારીક કોતરકામના પણ ઉત્તમ નમૂના છે.
દસમીથી તેરમી સદી સુધી ગુજરાત પર શાસન કરનાર ચાલુક્ય વંશ કે જે સોલંકીવંશ તરીકે પણ સુવિખ્યાત છે, એ સમયગાળાના રાજવી ઇતિહાસ સાથે જોડાયેલા શ્વેતાંબર પંથનાં આ જૈન મંદિરો મારુ ગુર્જર સ્થાપત્ય શૈલીમાં બંધાયેલાં કુલ પાંચ મંદિરોનો સમૂહ છે. કુંભારિયાનાં આ પાંચ એટલે પંચાંગી મંદિરો એટલે મહાવીર સ્વામી મંદિર, પાર્શ્વનાથ મંદિર, શાંતિનાથ મંદિર, સંભવનાથ મંદિર અને નેમિનાથ મંદિર.
અગિયારમી સદીના સોલંકી વંશના રાજા ભીમદેવ પહેલા, તેમના પુત્ર કર્ણદેવ અને કર્ણદેવના પુત્ર સિદ્ધરાજ જયસિંહના શાસનકાળને આવરી લેતાં આ જૈન મંદિરો ૧૦૬૨થી ૧૨૩૧ સુધી બંધાયા અને આજની તારીખે આટલી સદીઓ પછી પણ આ જૈન મંદિરો સોલંકી વંશ અને તેની મારુ ગુર્જર સ્થાપત્યશૈલીનું નામ રોશન કરી ગુજરાતના સોલંકી કાળના ઇતિહાસનાં પાનાંને ઊજળાં કરી રહ્યાં છે.
કુલ પાંચ જૈન મંદિરોનો સમૂહ ધરાવતાં કુંભારિયાનાં આ પંચાંગી જૈન મંદિરોમાં સૌથી પહેલાં અગિયારમી સદીના છઠ્ઠા-સાતમા દાયકામાં મહાવીર સ્વામી મંદિર બંધાયું. એ પછી શાંતિનાથ, પાર્શ્વનાથ, નેમિનાથ અને સંભવનાથ મંદિરો બંધાયાં.
દેલવાડાનાં જૈન મંદિરો, ગિરનારનાં જૈન મંદિરો અને તારંગાનાં જૈન મંદિરોની સમાંતરે ચાલુક્ય સ્થાપત્યશૈલીનાં ઉત્તમ ઉદાહરણો ગણાતાં આ મંદિરો આરસપહાણમાં બંધાયેલાં છે અને પાંચે પાંચ મંદિરો તેનાં કદ, આકાર, કોતરણી અને વાસ્તુશિલ્પમાં પણ વિવિધતા દર્શાવે છે.
この記事は ABHIYAAN の Abhiyaan Magazine 21/09/2024 版に掲載されています。
7 日間の Magzter GOLD 無料トライアルを開始して、何千もの厳選されたプレミアム ストーリー、9,000 以上の雑誌や新聞にアクセスしてください。
すでに購読者です ? サインイン
この記事は ABHIYAAN の Abhiyaan Magazine 21/09/2024 版に掲載されています。
7 日間の Magzter GOLD 無料トライアルを開始して、何千もの厳選されたプレミアム ストーリー、9,000 以上の雑誌や新聞にアクセスしてください。
すでに購読者です? サインイン
સંપાદકીય
સ્વાગતમ્ અનલ નામ સંવત્સર
પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું!
અહીં જે વિશ્વાસની વાત કરી છે તે માનવી જીવનમાં શ્રદ્ધાનો જે એક ગોખલો શોધે છે તેની છે. દરેક માણસને પોતાના જીવનમાં આવું પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું જોઈતું હોય છે.
પંચામૃત
કેટલાક શ્રદ્ધા ફેલાવે છે, કેટલાક અશ્રદ્ધા!
મોબાઇલ - ઇ-મેઇલ પછી હવે સપનામાં સફળ થઈ સંદેશા મોકલવાની શોધ
દુનિયાની જુદી-જુદી સભ્યતાઓમાં વ્યક્તિને આવતાં સપનાંને લઈને જુદાં-જુદાં અર્થઘટનો કરનારાં શાસ્ત્રો ઉપલબ્ધ છે.
હેન્ડ વોશ વાપરવું જોઈએ કે હેન્ડ સેનિટાઇઝર?
કોવિડ મહામારી દરમિયાન લોકોને હેન્ડ સેનિટાઇઝર વિશે ખ્યાલ આવ્યો.
વિઝા વિમર્શ,
ઇમરજન્સી એપોઇન્ટમેન્ટ
બિંજ-થિંગ
કામ, જો જો ક્યાંક કરી ન નાખે ‘કામ’ તમામ
મિથુન દાની ‘ગરીબો કા અમિતાભ’થી ‘એ' કેટેગરીના હીરો સુધીની સફર
ફિલ્મ ક્ષેત્રે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદાન બદલ દાદા સાહેબ ફાળકે ઍવૉર્ડ માટે મિથુન ચક્રવર્તીનું નામ જાહેર થયા બાદ તેમણે કહ્યું હતું, ‘હું કોલકાતાની નાની ગલીઓમાંથી આવ્યો છું. મેં ખૂબ જ સંઘર્ષ કર્યો છે. મેં કરેલી અસાધારણ શરૂઆતને હું ક્યારે નહીં ભૂલી શકું. હું મારી જાતને પૂછું છું, શું આ સાચું છે? હું મારી ભાવનાને શબ્દમાં વ્યક્ત નહીં કરી શકું.’ *** રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યા બાદ જ્યારે પત્રકાર ઇન્ટરવ્યૂ લેવા માટે આવ્યા ત્યારે મિથુન ચક્રવર્તી ભૂખના કારણે બોલી શકતા નહોતા. તેમણે પત્રકારને કહ્યું કે, પહેલાં તું જમાડ, પછી જ હું ઇન્ટરવ્યૂ આપીશ!
પ્રવાસન રક્ષા ભટ્ટ
રાજી નીશીનીવા પાર્ક, ઉત્તરાખંડ
ગાંધીજીની ખાદી જનસામાન્યની પહોંચથી દૂર
ગાંધીજીની ખાદી આજે માત્ર વારે-તહેવારે, સરકારી કાર્યક્રમોમાં કે ખૂબ પૈસાપાત્ર વ્યક્તિઓ પાસે જ દેખાય છે. ખૂબ મોંઘી ખાદી ખરીદવાનું સામાન્ય લોકોનું ગજું રહ્યું નથી. ખાદી મોંઘી થઈ એ માટે સરકારી અધિકારીઓની અવ્યવહારુ નીતિ જવાબદાર છે. આજે ખાદીના વણાટ સહિતનાં કામો માટે નવી પેઢી આવવા તૈયાર નથી. ઓછું વળતર અને વધુ મહેનતના કારણે કારીગરો ખાદીથી દૂર થઈ રહ્યા છે.
