ખેતરોથી વિખૂટા પડ્યાની સજા

આપણા માનસિક સુખ અને પ્રકૃતિ સાથે સીધો સંબંધ છે. ચાહે અમરેલીનો ખેડૂત હોય કે અંધેરીનો નોકરિયાત, એ કાયમ પ્રકૃતિ સાથે જોડાયેલો રહેવા મથે છે. ખેડૂતને સગવડ છે એટલે ઘરઆંગણે તોતિંગ ઝાડ રોપી શકે છે અને નોકરિયાત મજબૂર છે એટલે વન બીએચકેના ફ્લૅટમાં કૂંડામાં છોડ વાવે છે.

- રાજ ગોસ્વામી

પર્યાવરણની ગ્રેટા ઈફેક્ટ...

એ ૧૧ વર્ષની હતી. સ્ટૉકહોમની સ્કૂલમાં શિક્ષકે એને એક વિડિયો ક્લિપ બતાવી હતી. વિડિયો આર્કટિક મહાસાગરની આસપાસ અત્યંત વિપરીત મોસમ અને પૂરમાં ભૂખે મરી રહેલા પોલર રીંછ અંગેનો હતો. છોકરી ખિન્ન થઈ ગઈ. એ પર્યાવરણના બગાડ અને એની અસરોથી ગભરાઈ ગઈ. એણે બોલવાનું બંધ કરી દીધું, ખાવાનું ઓછું કરી દીધું, એનું વજન ઘટી ગયું. એને થતું હતું, કોઈ આ જોખમની વાત કેમ નથી કરતું? એ ડિપ્રેશનમાં આવી ગઈ હતી.

એના પિતાએ આશ્વાસન આપ્યું કે બધું ઠીક થઈ જશે, પરંતુ એમને પણ જેમ જેમ જળવાયુ સંકટની ખબર પડવા લાગી તેમ તેમ લાગવા માંડ્યું કે એમનું આશ્વાસન ઠાલું છે.

દીકરીનું એ ડિપ્રેશન લાંબું ચાલ્યું. દીકરીને સારું લાગે એટલા માટે પરિવારે પર્યાવરણને નુકસાન થાય એવી આદતો બદલવાનું શરૂ કર્યું. એમણે માંસ ખાવાનું બંધ કર્યું, ઘરની છત પર સોલાર મૅનલ્સ લગાવી, જાતે જ શાકભાજી ઉગાડવાનું શરૂ કર્યું અને અંતતઃ વિમાનમાં બેસવાનું ત્યજી દીધું.

આ બધું પર્યાવરણ બચાવવા માટે નહોતું, પણ દીકરીને બચાવવા માટે હતું. ધીમે ધીમે છોકરી ફરી બોલતી થઈ અને ખાવા લાગી. એ એસ્પર્સિ સિન્ડ્રોમ નામની વિકાસલક્ષી બીમારીથી પીડાતી હતી અને બાકી લોકોની જેમ પર્યાવરણની મોકાણના સમાચારોને સામાન્ય રીતે પ્રોસેસ કરી શકતી નહોતી. હું દુનિયાને બ્લૅક ઍન્ડ વ્હાઈટમાં જ જોઉં છું અને મને એમાં બાંધછોડ કરવાનું ગમતું નથી. એમ એણે કહ્યું હતું.

એનું નામ ગ્રેટા થુનબર્ગ છે. આજે એ ૨૧ વર્ષની છે અને જળવાયુ પરિવર્તન બાબતે સાર્વજનિક જાગૃતિ ફેલાવવા માટે દુનિયાભરમાં પ્રસિદ્ધ છે. એના એ પ્રયાસને ગ્રેટા ઈફેક્ટ કહેવાય છે.

બે અગત્યના સમાચાર છેઃ

૨૦૨૨માં સ્વિત્ઝરલૅન્ડમાં હીટવેવને કારણે ૮૫ વર્ષની મેરી ઈવ વોલ્કોફ નામની મહિલાને અઢી મહિના સુધી એના ઘરમાં ભરાઈ રહેવું પડ્યું હતું. એને કારણે એનાં રોજબરોજનાં કામમાં અસર પડી હતી. મેરીએ એને ક્લાઈમેટ લૉકડાઉન ગણાવ્યું હતું. મેરી ૨૦૦૦ સભ્યોના બનેલા સિનિયર વીમેન ફૉર ક્લાઈમેટ પ્રોટેક્શન એ સંગઠનની સભ્ય છે. આ સંગઠને જીવાશ્મ ઈંધણ બાળવાથી અને અન્ય સ્રોતોમાંથી ફેલાતા ગ્રીન હાઉસ ગૅસના ઉત્સર્જનને અંકુશમાં નિષ્ફળ સ્વિસ સરકાર સામે યુરોપિયન કોર્ટ ઑફ હ્યુમન રાઈટ્સમાં દાવો દાખલ કર્યો હતો.