એસપીસી: આ છે સેવાનું શિક્ષણ

ગુજરાતની સાતસો સરકારી હાઈ સ્કૂલમાં ‘સ્ટુડન્ટ પોલીસ કૅડેટ’નો પ્રોજેક્ટ ચાલે છે. ખાનગી ક્ષેત્રે શાળાને આધુનિક ઉપકરણોથી ‘સ્માર્ટ’ બનાવવાની હોડ ચાલે છે ત્યારે જીવનલક્ષી કેળવણી થકી વિદ્યાર્થીના વ્યક્તિત્વ વિકાસનો અનોખો એસપીસી પ્રોજેક્ટ નોખો તરી આવે છે.

- મહેશ શાહ (ગાંધીનગર-અમદાવાદ)

‘મ મ્મી, શનિવારે સાંજે અને રવિવારે સવારે મારે સ્કૂલે જવાનું છે.’ દીકરાની વાતમાં મમ્મીને શંકા ગઈ એટલે સહેજ કડકાઈથી પૂછ્યું: ‘શનિવારે સાંજે સ્કૂલ કેવી? અને રવિવારે તો રજા હોય. સ્કૂલના બહાને ફ્રેન્ડ્ઝ જોડે રખડવાનો પ્લાન છે? સાચું કહીશ તો જ સ્કૂલે જવા દઈશ.’ ‘મમ્મી, હું સાચું બોલું છું. તમે સ્કૂલે આવીને પૂછી જજો.' ‘ઓકે, પણ પરીક્ષાને હજી વાર છે તોય શનિ-રવિ શેના પિરિયડ છે?’ દીકરાએ એની સ્કૂલમાં ચાલતા એક પ્રોજેક્ટની વાત કહી. એ સાંભળીને એની મમ્મીને ગર્વ થયો. એમની જેમ આજે ગુજરાતના અનેક વાલીઓ એમનાં બાળકો માટે ગર્વ લે છે.

દરેક બાળક શાળામાં શનિ-રવિવારે રજાની રાહ જોતું હોય. એમાંય શનિવાર કે રવિવારે એક્સ્ટ્રા પિરિયડ ભરવો તો કોઈને ના ગમે. બીજી તરફ, ગુજરાતનાં ઘણાં બાળકો શનિ-રવિએ ખાસ પિરિયડ ભરવા યુનિફૉર્મ પહેરીને સ્કૂલે પહોંચી જાય છે. જો કે આ બાળકો ભણતરના નહીં, પણ ગણતર કહો કે જીવનઘડતરના અમુક પાઠ શીખે છે. એ પ્રોજેક્ટનું નામઃ સ્ટુડન્ટ પોલીસ કૅટ (એસપીસી). આ નવતર પ્રોજેક્ટ ગુજરાતની સાતસોથી વધુ સ્કૂલમાં ચાલે છે. થેન્ક્સ ટુ ગુજરાત પોલીસ.

ગુજરાતના ‘એસપીસી' પ્રોજેક્ટના ચીફ નોડલ ઑફિસર હસમુખ પટેલઃ સમાજની રોજિંદી ગતિવિધિથી વિદ્યાર્થીઓને વાકેફ કરવા એમને આ બાળકોને શસ્ત્રોનો પણ પરિચય મળે. આ પ્રોજેક્ટથી બાળકો અને પોલીસ એકમેકની નજીક આવે એવો મુખ્ય હેતુ છે.

એના મૂળમાં હતી એક ઘટના. વર્ષ ૨૦૧૦માં હૈદરાબાદમાં દેશના ઉચ્ચ પોલીસ અધિકારીઓની બેઠક મળી. એમાં પી. વિજય નામના એક અધિકારીએ કમ્યુનિટી પોલીસિંગ અંતર્ગત કેરળની હાઈ સ્કૂલોમાં ચાલતા સ્ટુડન્ટ પોલીસ કૅડેટ પ્રોજેક્ટ વિશે માહિતી આપી. પછીથી એની વિશેષ માહિતી મેળવવા ગુજરાતના સિનિયર આઈપીએસ અધિકારી હસમુખ પટેલ કેરળ ગયા.

પટેલસાહેબ બાદમાં સુરત પોલીસ રેન્જના ઈન્સ્પેક્ટર જનરલ (આઈજી) બન્યા. વર્ષ ૨૦૧૩માં કેરળ પૅટર્ન પર અને એ જ નામે સુરતના પાંચ તાલુકામાં પાઈલટ પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો. એ વખતે અઢારસો જેટલાં બાળકો હતાં. અત્યારે રાજ્યનાં ૨૦ હજારથી વધુ બાળકો આ પ્રોજેક્ટમાં સક્રિય છે.