૫૦ વર્ષથી વસેલાં સોઢાઓનાં ગામોને મહેસૂલી દરજ્જો મળતો નથી

અત્યારે તો રહેવા માટે લોકોએ ઘર પાસેની ખાલી જમીન ઉપર ઝૂંપડાં કે મકાન બનાવ્યાં છે, પરંતુ તે નિયમિત થઈ શકતા નથી. તે માટે વધુ ગામતળની જમીનની જરૂર છે

- સુચિતા બોઘાણી કનર

પાકિસ્તાનના સિન્ધ પ્રાંતમાં વસતા સોઢા સમાજના લોકોએ ભારત સાથેનાં યુદ્ધો પછી પાકિસ્તાન છોડવું પસંદ કર્યું હતું. ગુજરાતમાં રહેવાનું પસંદ કરનારા સોઢા પરિવારોને કચ્છમાં વસાવાયા. તેમને સરકારે જમીન આપી, ઘર બનાવવા પ્લોટ આપ્યા. તેમનાં નવાં ગામ વસાવ્યાં. બધું જ તેમને સગવડ આપવા કરવામાં આવ્યું, પરંતુ અડધી સદી વીતી જવા છતાં આ ગામો મહેસૂલ વિભાગના ચોપડે ચડ્યા નથી. મહેસૂલી દરજ્જો ન મળવાથી ગામોને ગ્રામ પંચાયત મળી શકતી નથી, વિવિધ સરકારી યોજનાનો લાભ મેળવવામાં મુશ્કેલી પડે છે, રેશનિંગની દુકાનો પણ મળી શકતી નથી, આરોગ્યની સુવિધા મળતી નથી.

આઝાદી પૂર્વે પાકિસ્તાન ભારતનો જ એક ભાગ હતું. એકબીજાને અડીને આવેલા કચ્છ અને સિન્ધ પ્રાંત ભાગલા પછી અલગ-અલગ દેશનો ભાગ બન્યા. ભારત પાકિસ્તાન વચ્ચે થતાં યુદ્ધો વખતે અને તે પછી પણ સિન્ધમાં રહેતાં હિન્દુ લોકોની સ્થિતિ મુશ્કેલીભરી બનતી હતી. ભવિષ્યમાં ઊભી થનારી કપરી સ્થિતિ ટાળવા અનેક હિન્દુ પરિવારોએ ભારતમાં આવીને વસવાનું પસંદ કર્યું. અનેક લોકો રાજસ્થાનમાં વસ્યા અને અનેક ગુજરાતમાં આવ્યા. કચ્છ સરહદ સૂની ન રહે, ત્યાં તે વિસ્તારના જાણકાર લોકો વસે તેવી સ્થિતિ દેશની સુરક્ષાના હિતમાં હતી. આથી સરકારે સિન્ધથી આવેલા સોઢા સહિતના વિવિધ સમાજના પરિવારોને કચ્છ સરહદે વસાવ્યા. આ પરિવારોને રહેવા માટે, આજીવિકા માટે જમીનો આપી, ગામો વસાવી આપ્યાં, પરંતુ છેલ્લાં ૫૦ વર્ષથી વસેલા સોઢા પરિવારોનાં ગામોને હજુ મહેસૂલી દરજ્જો મળ્યો નથી. આ ગામોના લોકો વારંવાર રજૂઆતો કરે છે, પરંતુ ગામો મહેસૂલી ચોપડે ચડતાં નથી.