પહેલાંના સમયમાં રાજા-મહારાજાઓ પોતાના આશ્રય તળે કળાકારોને સાચવવામાં ગૌરવ લેતા હતા. કળાના કદરદાન ધનાઢ્યોની સહાયથી ફક્ત કળાની જ ઉપાસના કરી ચિત્રકાર, સંગીતકાર, શિલ્પકાર, કથાકાર, નૃત્યકાર, ઇત્યાદિ જીવતા. અંગ્રેજીમાં આવા આશ્રય, સંરક્ષણ કે ઉત્તેજન માટે ‘પેટ્રનૅજ' શબ્દ છે. પેટ્રન પેટ્રિઑન યાને આશ્રયદાતા, પુરસ્કર્તા, પ્રોત્સાહક. જટિલ અને ભવ્ય નિર્માણોના પુરાવાઓ કે અવશેષ જોઈએ તો વિચાર આવે કે પ્રાચીન ભારતમાં ઉદાર દાતાઓએ સારી એવી સંપત્તિ સ્થાપત્ય અને શિલ્પ નિર્માણ પાછળ વાપરી હશે. અશોક કે અકબર જેવા રાજાઓના દરબારમાં વિવિધ વિદ્યાઓમાં પારંગત રત્નો કે જ્ઞાનીઓનો સમાવેશ થતો, એવી પ્રચલિત વાતોથી આપણે પરિચિત છીએ. અઢારમી સદીમાં જીવી ગયેલા નૈનસુખ ઉત્તર ભારતની પહાડી ચિત્રકળાના નોંધપાત્ર સર્જક ગણાય છે, જેમને જસરોટાના ડોગરા રાજવંશના બળવંત સિંહે આશ્રયમાં લીધેલા. ત્રાવણકોરના રાજવી ચિત્રકાર રાજારવિ વર્માના પેટ્રન હતા. પંદર-સોળમી સદીના ઇટાલીમાં નવજાગૃતિના કાળમાં ઘણાં વૈભવી કુટુંબોના પ્રોત્સાહનથી કળા ક્ષેત્રે જાણે નવી વસંત બેઠી હતી. બૅન્કિંગ ક્ષેત્રમાં પ્રભાવી મેડિચી ઘરાનાનું આર્થિક પીઠબળ મળવાથી માઇકલ એન્જેલોએ અભૂતપૂર્વ સર્જન કરેલું. લિઑનાર્ડો ડા’ વિન્ચીનું પેટ્રન હતું સ્ફોર્ઝા ઘરાનું.
પેટ્રન પરંપરા પાછળ મૂળ વિચાર એવો રહેલો કે કળામાં જીવ રેડી દેનાર મનુષ્ય કેમ કમાવવું અને ગુજરાન ચલાવવું, એવા વ્યાવહારિક વિષયોમાં વ્યસ્ત ન રહે અથવા એને એમાં ગતાગમ ન પડે એટલે એ બાબતોની ચિંતા કોઈ બીજું ઉપાડી લે. મા સરસ્વતીની કૃપા જેવી કળાને કાયમ લક્ષ્મી માતાનો સંગાથ મળતો આવ્યો છે. અપવાદ સિવાયના કિસ્સાઓમાં વિવિધ ક્ષેત્રની કળાઓ સદીઓથી મોટે ભાગે આ રીતે જ પાંગરીને જળવાતી રહી છે.
Denne historien er fra December 02, 2023-utgaven av ABHIYAAN.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent ? Logg på
Denne historien er fra December 02, 2023-utgaven av ABHIYAAN.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent? Logg på
સંપાદકીય
સ્વાગતમ્ અનલ નામ સંવત્સર
પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું!
અહીં જે વિશ્વાસની વાત કરી છે તે માનવી જીવનમાં શ્રદ્ધાનો જે એક ગોખલો શોધે છે તેની છે. દરેક માણસને પોતાના જીવનમાં આવું પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું જોઈતું હોય છે.
પંચામૃત
કેટલાક શ્રદ્ધા ફેલાવે છે, કેટલાક અશ્રદ્ધા!
મોબાઇલ - ઇ-મેઇલ પછી હવે સપનામાં સફળ થઈ સંદેશા મોકલવાની શોધ
દુનિયાની જુદી-જુદી સભ્યતાઓમાં વ્યક્તિને આવતાં સપનાંને લઈને જુદાં-જુદાં અર્થઘટનો કરનારાં શાસ્ત્રો ઉપલબ્ધ છે.
હેન્ડ વોશ વાપરવું જોઈએ કે હેન્ડ સેનિટાઇઝર?
કોવિડ મહામારી દરમિયાન લોકોને હેન્ડ સેનિટાઇઝર વિશે ખ્યાલ આવ્યો.
વિઝા વિમર્શ,
ઇમરજન્સી એપોઇન્ટમેન્ટ
બિંજ-થિંગ
કામ, જો જો ક્યાંક કરી ન નાખે ‘કામ’ તમામ
મિથુન દાની ‘ગરીબો કા અમિતાભ’થી ‘એ' કેટેગરીના હીરો સુધીની સફર
ફિલ્મ ક્ષેત્રે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદાન બદલ દાદા સાહેબ ફાળકે ઍવૉર્ડ માટે મિથુન ચક્રવર્તીનું નામ જાહેર થયા બાદ તેમણે કહ્યું હતું, ‘હું કોલકાતાની નાની ગલીઓમાંથી આવ્યો છું. મેં ખૂબ જ સંઘર્ષ કર્યો છે. મેં કરેલી અસાધારણ શરૂઆતને હું ક્યારે નહીં ભૂલી શકું. હું મારી જાતને પૂછું છું, શું આ સાચું છે? હું મારી ભાવનાને શબ્દમાં વ્યક્ત નહીં કરી શકું.’ *** રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યા બાદ જ્યારે પત્રકાર ઇન્ટરવ્યૂ લેવા માટે આવ્યા ત્યારે મિથુન ચક્રવર્તી ભૂખના કારણે બોલી શકતા નહોતા. તેમણે પત્રકારને કહ્યું કે, પહેલાં તું જમાડ, પછી જ હું ઇન્ટરવ્યૂ આપીશ!
પ્રવાસન રક્ષા ભટ્ટ
રાજી નીશીનીવા પાર્ક, ઉત્તરાખંડ
ગાંધીજીની ખાદી જનસામાન્યની પહોંચથી દૂર
ગાંધીજીની ખાદી આજે માત્ર વારે-તહેવારે, સરકારી કાર્યક્રમોમાં કે ખૂબ પૈસાપાત્ર વ્યક્તિઓ પાસે જ દેખાય છે. ખૂબ મોંઘી ખાદી ખરીદવાનું સામાન્ય લોકોનું ગજું રહ્યું નથી. ખાદી મોંઘી થઈ એ માટે સરકારી અધિકારીઓની અવ્યવહારુ નીતિ જવાબદાર છે. આજે ખાદીના વણાટ સહિતનાં કામો માટે નવી પેઢી આવવા તૈયાર નથી. ઓછું વળતર અને વધુ મહેનતના કારણે કારીગરો ખાદીથી દૂર થઈ રહ્યા છે.
