લાફ્ટર વાઇરસ

લાંચનો બિઝનેસ સહકારી ભાવના પર ચાલતો હોય છે!

- હર્ષદ પંડ્યા

લાંચ આપવી એ પણ એક પ્રકારનું ગુપ્ત દાન કહેવાય, એવું કેટલાક લાંચવીર અને લાંચેશ્વરીઓ માનતા હોય છે. કેટલાક લાંચશાસ્ત્રીઓ આવા દાનને રાજસિક દાન ગણાવતા હોય છે. અમારા એક મિત્ર વકીલ છે. એમની એવી દલીલ હોય છે કે જો કોઈને દાન આપવું એને ગુનો કહેવાતો હોય તો જ લાંચ આપવાની પ્રોસેસને ગુનો કહી શકાય, નહીંતર નહીં. લૉજિક એમનો પ્રિય વિષય છે. લાંચ લેનારને માટે ના બચાવવા માટેનો એમનો લેશમાત્ર ઇરાદો નથી, પણ એમનું કહેવું બધું લૉજિકલ હોય છે એવું એ માનતા અને મનાવતા હોય છે. એ તો આ બાબતે એવુંય કહેતા હોય છે કે હોટલમાં અપાતી ટિપને જો લાંચ માનવામાં ન આવતી હોય તો લાંચને બિચારીને કયા અર્થમાં કે કયા સંદર્ભમાં લાંચ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે?

કોઈ પણ અશક્યતાને આમ ચપટી વગાડતામાં જ શક્યતામાં ફેરવી નાખવાની અમોઘ શક્તિ એકમાત્ર લાંચમાં છે. લાંચ જેવી કોઈ ઔષિધ અને જડીબુટ્ટી નથી. કેટલાક લાંચાત્માઓ તો લાંચને ‘પત્રમ-પુષ્પમ’ કહીને લાંચમાં રહેલી શુદ્ધતા, પવિત્રતા અને સાત્ત્વિકતાની ભાવ વંદના કરે છે. આ પ્રકારનું પત્રમ-પુષ્પમ આપનારને વંદન કરે છે અને આવું પત્રમ-પુષ્પમ સ્વીકારનારને અભિનંદન આપે છે.

લાંચનાં અનેક સ્વરૂપો છે. જેવું એનું સ્વરૂપ એવું એનું નામ. અનેકનામી ભગવાન માટે પેલું ભજન ગવાય છે ને કે,- હિર તારાં છે હજાર નામ, કયા નામે લખવી કંકોતરી! લાંચનું પણ હિર જેવું છે  મતલબ કે ભગવાન જેવું છે. એક લાંચ વિશારદે તો લાંચનો મહિમા આ રીતે પણ ગાયો છે: લાંચ તારાં છે હજાર નામ, કયા નામે મારે સ્વીકારવી! લાંચને કોઈ ઘૂસ કહે છે, તો કોઈ એને રિશ્વત કહીને એની શરાફત જાળવી લે છે. કોઈ એને ભેટ કહે છે, કોઈ એને બક્ષિસ કહે છે. કોઈ એને બોણી કહે છે તો કોઈ એને બોનસ કહે છે. કોઈ એને ઇજાફો કહે છે, તો વળી કોઈ એને ચા-પાણી કહીને સન્માને છે. કેટલાક પવિત્ર આત્માઓ તો લાંચને પ્રસાદ, મહાપ્રસાદ, નૈવેદ્ય કે અન્નકૂટ કહીને પણ લાંચમાં રહેલી ઈશ્વરીય તાકાતને કે એના ઐશ્વર્યને બિરદાવે છે. લાંચ ભલભલાને કાનજી-પરાસ્ત શકે કરી છે.

અડગ મનના માણસને હિમાલય પણ નડતો નથી એવું ભલે કહેવાતું હોય, પણ એ અડગ મનનો માણસ જ્યાં સુધી લાંચસુંદરીની અડફેટે ચડ્યો નથી ત્યાં સુધી જ એવું કહેવાતું હોય, બાકી એકવાર જો એ લાંચપરીની અડફેટે ચડી ગયો, સમજી લેવાનું કે એ મરદ મૂછાળો પણ ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં લાંચ ભાળીને બળદ પૂંછાળો થઈ જવાનો!