સાંપ્રત

હરિયાણા : ભાજપના ચક્રવ્યૂહમાં કોંગ્રેસ ફસાઈ : વ્યૂહાત્મક રણનીતિથી વિજય

- જયેશ શાહ

હરિયાણા વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપે કોંગ્રેસને કારમો પરાજય આપીને કોંગ્રેસના મોંમાં આવેલો કોળિયો ઝૂંટવી લીધો છે. ભાજપે કોંગ્રેસને કલ્પના પણ ના આવે એ રીતે કોંગ્રેસની નિશ્ચિત મનાતી જીત આંચકીને રાજકીય કુશળતાનો પરિચય આપ્યો છે. હરિયાણા વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપે સ્પષ્ટ બહુમતી મેળવી તેની પાછળ તેની ચૂંટણીલક્ષી વ્યૂહાત્મક રણનીતિ અને માઇક્રોમૅનેજમૅન્ટની ક્ષમતા છે. કોંગ્રેસને ભાજપની વ્યૂહાત્મક રણનીતિની ગંધ પણ ના આવી. તેના કારણે કોંગ્રેસે અતિ આત્મવિશ્વાસમાં રહીને વસમો પરાજય ઝીલવો પડ્યો.

વિધાનસભાની તમામ ૯૦ બેઠક પર અલગ-અલગ વ્યૂહરચના અપનાવીને એવો ચક્રવ્યૂહ રચ્યો કે કોંગ્રેસને ચક્રવ્યૂહમાં પોતે ફસાઈ ગઈ છે એવો ખ્યાલ પણ ન આવ્યો. કઈ બેઠક પર કોણ કોંગ્રેસને નુકસાન કરશે, કઈ જાતિનો ઉમેદવાર ભાજપના ઉમેદવારને ફાયદો કરાવશે એવું વિચારીને મોટા ભાગની બેઠકો પર વ્યૂહાત્મક નીતિ પ્રમાણે અપક્ષો ઊભા રાખ્યા હતા. ભાજપે ૧૫૦ જેટલા અપક્ષ ઉમેદવારોને કોંગ્રેસના મતોને કાપવા ચૂંટણીના મેદાનમાં ઉતાર્યા હતા. આ ૧૫૦ અપક્ષોને ચૂંટણી લડવા માટે ફંડ પણ ભાજપે જ આપ્યું હતું અને તેઓની ચૂંટણીલક્ષી વ્યવસ્થામાં પાછળના દરવાજે ભાજપે જ મદદ કરી હતી. જેનાથી ભાજપને ભરપૂર ફાયદો પ્રાપ્ત થયો અને ઐતિહાસિક જીત પ્રાપ્ત કરી.

તદુપરાંત નાના પ્રાંતીય પક્ષોનો પણ વ્યૂહાત્મક રીતે ફાયદો લીધો હતો. આ પક્ષો આડકતરી રીતે ભાજપની ‘બી’ ટીમ તરીકે મેદાને હતા, જેનો અંદાજ કોંગ્રેસને ન આવ્યો અને અંતે કોંગ્રેસની મતબેન્કનાં સમીકરણો ભાજપની વ્યૂહરચનાએ બગાડી નાખ્યા. માયાવતીનો બહુજન સમાજ પક્ષ, ગોપાલ કાંડાનો હરિયાણા લોકહિત પક્ષ અને અભય ચૌટાલાના ઇન્ડિયન નેશનલ લોકદળનું ગઠબંધન ભાજપની પ્રથમ ‘બી’ ટીમ હતી. દુષ્યંત ચૌટાલાનો જનનાયક જનતાંત્રિક પક્ષ અને ચંદ્રશેખર આઝાદના આઝાદ સમાજ પક્ષનું ગઠબંધન ભાજપની બીજી ‘બી' ટીમ હતી. આમ આદમી પક્ષ પણ હિરયાણાની ચૂંટણીમાં ભાજપને ફાયદો થાય એ રીતે મેદાને પડી હતી. કોંગ્રેસે આમ આદમી પક્ષ સાથે અહંકાર અને અભિમાનમાં ગઠબંધન ન કર્યું તેનું નુકસાન અંતે કોંગ્રેસે ભોગવ્યું. સામે પક્ષે જબરદસ્ત માઇક્રો-મૅનેજમૅન્ટ કરીને ભાજપે હરિયાણામાં અકલ્પનીય જીત મેળવી.