હૉસ્પિસ સેન્ટર ઘર જેવા માહોલમાં દરદીની સારવાર

કૅન્સર જેવી બીમારીના છેલ્લા સ્ટેજ પર પહોંચી ગયેલા પેશન્ટ્સની બાકી રહેલી જિંદગીને ઓછી પીડાદાયક બનાવવાનું કામ થાય છે અહીં.

- મહેશ શાહ (અમદાવાદ)

‘હેલ્લો, કરુણાલય.. હું સાબરમતીથી ગૌરવ બોલું છું. મારા ફાધરને કૅન્સર છે. એ પથારીવશ હોવાથી ડ્રેસિંગ કરવા તમારા ડૉક્ટર અમારા ઘેર આવશે? અને એનું પેમેન્ટ કેવી રીતે મોકલવાનું છે?’

કરુણાલયના કર્મચારીએ સમજાવ્યું: ‘તમે પેશન્ટના બાયોપ્સી, સીટી સ્કેન, વગેરે રિપોર્ટ્સ, દવા અને ડાયેટની માહિતી તથા ઘરનું ઍડ્રેસ અમને વ્હૉટ્સઍપ કરો. પછી ડૉક્ટર સાહેબ તમારા ઘેર આવશે.. એનો અમે ચાર્જ લેતા નથી.’

બીજા દિવસે કરુણાલયના ડૉક્ટરે ગૌરવના ઘેર જઈ દરદીની રાયલ્સ ટ્યૂબ બદલીને ડ્રેસિંગ કર્યું, દવા આપી અને સારસંભાળનું માર્ગદર્શન આપ્યું. છેલ્લે, ફરી હોમ વિઝિટ માટે આવશે કહીને વિદાય લીધી.

આ ઘટના છે અમદાવાદની અને કરુણાલય છે કૅન્સરના ઍડ્વાન્સ એટલે કે ત્રીજા-ચોથા સ્ટેજના દરદીને ઘેરબેઠાં નર્સિંગ કૅર, દવા અને સારસંભાળની સમજ વિનામૂલ્યે આપતું સેવા કેન્દ્ર. 

આપણે જાણીએ છીએ કે ઍડ્વાન્સ સ્ટેજના કૅન્સરના ઘણા દરદીને કિમોથેરાપી, રેડિયેશન, ઑપરેશન, વગેરે ઉપાય કારગત ન નીવડે અને અસહ્ય પીડા થતી હોય. ઘણાને શ્વાસ લેવામાં મુશ્કેલી પડે. ઝાડા-ઊલટી થાય કે ઊબકા આવે. ખોરાક અને ઊંઘ ઘટી જાય. અમુકને કૅન્સરગ્રસ્ત અંગમાં સડો થયાની પીડા થતી હોય. આવા અમુક દરદીને હૉસ્પિટલમાંથી ડિસ્ચાર્જ આપતી વખતે ડૉક્ટરે દરદીના સ્વજનને કહ્યું હોયઃ દરદીને ઘેર રાખીને થાય એટલી સેવા કરજો.

કારણ એ કે ઍડ્વાન્સ સ્ટેજમાં ઘણા દરદી મૃત્યુ પામે છે. જો કે સમયસર નિદાન બાદ પૂરતી સારવાર અને મક્કમ મનોબળથી ઘણા દરદીઓ રોગમુક્ત પણ થાય છે. આમ છતાંય કૅન્સરનો હાઉ હજી ઘટ્યો નથી. લોકસભામાં આપવામાં આવેલ માહિતી મુજબ દેશમાં આ વર્ષે ૧૪.૬૧ લાખ કૅન્સરના દરદીઓ નોંધાયા તથા ૧.૧૭ લાખ દરદીઓ મૃત્યુ પામ્યા. ચોંકાવનારી ખબર ગણો તો ડાયાબિટીસ કૅપિટલ ગણાતા ગુજરાતમાં કૅન્સરના દરદીઓ પણ વધ્યા છે. ગુજરાતમાં ત્રણ વર્ષ દરમિયાન અનુક્રમે ૬૯,૬૬૦, ૭૦,૫૦૭ અને ૭૩,૩૮૨ મળીને કૅન્સરના કુલ ૨,૧૩,૫૪૯ કેસો નોંધાયા. આ ગાળામાં ૪૦,૩૫૬ દરદી મૃત્યુ પામ્યા. જો કે સામાજિક જાગૃતિ અને સમયસર રોગનિદાનના લીધે કૅન્સરના દરદીઓની સંખ્યા વધી હોવાનું કૅન્સરના તબીબો માને છે.