ભાવિશા બુદ્ધદેવ: હરિયાળી ધરતી માટે હાકલ કરતી યુવતી..

એનો જન્મ નાનકડા ગામમાં. ભણતર બિઝનેસ મૅનેજમેન્ટનું. કારકિર્દી વિશે કોઈ સ્પષ્ટ સમજણ નહીં. બસ, લગ્ન પછી ઘરમાં બેસી રહેવાના બદલે સમાજને ઉપયોગી થાય એવી પ્રવૃત્તિ કરવાની ગાંઠ મનમાં વાળી હતી. પછી તો બાળકોને સંગીત શીખવતાં શીખવતાં એમને વિચાર આવ્યો મ્યુઝિક માધ્યમથી જ પર્યાવરણની જાળવણીનો..

- કેતન ત્રિવેદી

આ વાત સૌરાષ્ટ્રના નાનકડા એવા જામસલાયા ગામમાં જન્મેલી છોકરી એકલેહાથે શું કરી શકે છે એની છે. આ વાત પોતાની આવડતને પર્યાવરણ સાથે જોડીને પ્રકૃતિના સંરક્ષણમાં કેવી રીતે યોગદાન આપી શકાય એની છે. આ વાત પ્રકૃતિના પ્રેમમાં પડેલી એવી એક યુવતીની છે, જે દિવસ-રાત ફક્ત પર્યાવરણની જાળવણીનો જ વિચાર કરે છે અને પોતે જે કાંઈ પ્રવૃત્તિ કરે એમાં એને વણી લે છે..

એનું નામ છે ભાવિશા બુદ્ધદેવ. ગુજરાતીઓ માટે આ અટક એટલે કે સરનેમ થોડીક અજાણી લાગે, પણ એ તો પેઢીઓથી મહારાષ્ટ્રના બુલઢાણામાં વસતા ગુજરાતી મૂળના પ્રફુલ્લ બુદ્ધદેવને પરણ્યાં એટલે. અન્યથા, પિયરમાં તો એ લાકડાવાળા તરીકે ઓળખાતા ઈમારતી લાકડાંના વેપારી તુલસીભાઈ અને તારાબહેનની દીકરી. પહેલાં જામસલાયા અને પછી જામખંભાળિયામાં લાડકોડથી અને જાહોજલાલીમાં ઉછરેલી ભાવિશાએ ફક્ત ૧૨ વર્ષની વયે પિતાનું છત્ર ગુમાવ્યું, પણ બીજાને મદદ કરવાના સંસ્કાર તુલસીભાઈ સંતાનોમાં રોપતા ગયેલા એટલે એનામાં એ બધું આપોઆપ આવ્યું.

ખેડૂતોને આજીવિકા માટે માર્ગદર્શનથી માંડી ‘કિસાન કી બાત’ રેડિયો પ્રોગ્રામ જેવા પ્રયાસ.

કદાચ એ સંસ્કારોમાંથી જ પ્રગટેલી સંવેદનાએ એને કળા અને પર્યાવરણ તરફ વાળી. લગ્ન પછી પંદરેક વર્ષ દિલ્હીમાં અને અત્યારે પતિ-સંતાનો સાથે પૂણેમાં રહેતાં ભાવિશાએ સ્કૂલ-કૉલેજોમાં વૃક્ષારોપણ કૅમ્પેન દ્વારા અત્યાર સુધીમાં પાંચ લાખથી વધારે વૃક્ષોનું વાવેતર અને જતન કર્યું છે. અનેક કલાકારોને ઈકો-ફ્રેન્ડલી પ્રોડક્ટ્સ બનાવતાં શીખવાડીને એમને યોગ્ય બજાર પૂરું પાડ્યું છે. દિલ્હીની અનેક સ્કૂલોને સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક ફ્રી બનાવી છે. સ્કૂલમાં વૉટર હાર્વેસ્ટિંગના કામથી લઈને ગરીબ વિદ્યાર્થીઓને મદદ કરવાની અનેકવિધ સામાજિક પ્રવૃત્તિમાં યોગદાન આપ્યું છે.

પ્રિયદર્શિની સાથેની વાતચીતમાં ભાવિશા કહે છેઃ ‘હું કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ કરતી હોઉં, પણ એની પાછળનું ધ્યેય તો પ્રકૃતિ અને પર્યાવરણ જ હોય. ગરીબ વિદ્યાર્થીઓને ફ્રી નોટબુક વિતરણ કરવાની હોય કે મહિલાઓને રોજગારીની તાલીમ આપવાની હોય, અમારા દરેક કાર્યક્રમમાં પર્યાવરણની જાળવણીનો સંદેશ કેન્દ્રસ્થાને જ હોય. છેવટે તો પ્રકૃતિ છે તો જ આપણે છીએ એ વાતને જીવનમંત્ર તરીકે અપનાવવાની આજે ખાસ જરૂર છે.'