મહાભારત માર્ગદર્શક મહાકાવ્ય

ઈચ્છિત રૂપ ધરવાની શક્તિના જોરે ગરુડરાજે ૮૧૦૦ મુખ ધારણ કર્યાં. પછી એ વીજળીવેગે ધરતી તરફ ધસ્યા અને જ્યાં જ્યાં નદી નજરે ચડી એ બધી હજારો નદીઓનાં જળ એમણે પોતાનાં હજારો મુખ વડે ચૂસી લીધાં.

- દીપક સોલિયા

ગરુડરાજ અમૃત મેળવવા માટે પહોંચ્યા દેવલોકમાં. એમને પોતાના માટે અમૃત નહોતું જોઈતું. એ અમૃત લઈ જઈને પોતાના માસિયાઈ ભાઈઓ એવા નાગને આપવાના હતા અને નાગબંધુઓ અમૃતના બદલામાં ગરુડરાજની માતા વિનતાને દાસીપણાના બંધનમાંથી મુક્ત કરવાના હતા.

માતાની મુક્તિ માટે, અમૃતની પ્રાપ્તિ માટે ગરુડરાજ અતિ મક્કમ હતા. સામે પક્ષે અમૃતના રક્ષણના મામલે દેવો પણ અતિ મક્કમ હતા. અમૃત જ્યાં રાખવામાં આવેલું એ સ્થળની નજીક દેવતાઓ તીક્ષ્ણ ધારવાળાં અગણિત અસ્ત્ર-શસ્ત્ર લઈને ગોઠવાઈ ગયા. એ સ્થળે અત્યંત શક્તિશાળી, તેજસ્વી દેવતાઓની સામૂહિક ઉપસ્થિતિથી એવું લાગી રહ્યું હતું, જાણે સૂર્યપ્રકાશથી ઝળહળતું એક બીજું આકાશ નીચે ઊતરી આવ્યું હોય.

અગાઉ આ જ અમૃત માટે અસુરોની મહાન સેના સામે ભીષણ યુદ્ધ ખેલીને વિજેતા બનેલા દેવો માટે આમ જુઓ તો ગરુડરાજનો પડકાર નાનો ગણાય, કારણ કે અગાઉ શક્તિશાળી અસરોની આખી સેના હતી, જ્યારે આ વખતે એક જ પક્ષીનો સામનો કરવાનો હતો, છતાં ગરુડરાજના આગમનના એંધાણ રૂપે દેવલોકમાં જે પ્રકારે વેગીલો વંટોળ ફૂંકાયો, ઉલ્કાપાત થયો, આકાશમાંથી લોહી વરસ્યું એ બધું જોઈને દેવોને એટલું સમજાઈ ગયું એ હતું કે આ પડકારને હળવાશથી લેવા જેવો નથી.

અમૃતસ્થળ પાસે ગોઠવાયેલા દેવો સમક્ષ અચાનક ગરુડરાજ આકાશમાંથી અત્યંત તેજ ગતિએ ધસી આવ્યા. પહેલી જ નજરે એ પક્ષીરાજની પ્રચંડતાથી દેવોમાં એવો ભય વ્યાપ્યો કે દેવો કાંપી ઊઠ્યા. એ શસ્ત્ર તો ઘુમાવવા લાગ્યા, પરંતુ ગભરાટને લીધે એમનાં શસ્ત્રો એકમેક સાથે અંદરોઅંદર જ ટકરાવા લાગ્યાં.

અમૃતરક્ષાની મુખ્ય જવાબદારી વીજળી અને અગ્નિ જેવા શક્તિશાળી વિશ્વકર્માએ સંભાળી હતી. એમણે ગરુડરાજ સામે પડકાર ફેંક્યો. બન્ને વચ્ચે તુમુલ યુદ્ધ થયું. જો કે યુદ્ધ બહુ લાંબું ન ચાલ્યું અને ગરુડનાં નખ, પાંખ અને ચાંચના પ્રહારોથી ઘાયલ થયેલા વિશ્વકર્મા મૃતપ્રાય થઈને ઢળી પડ્યા. પછી સમગ્ર દેવગણ ગરુડરાજનો પ્રતિકાર કરવા આગળ આવ્યો, પરંતુ ગરુડરાજે પાંખો અત્યંત વેગથી ફફડાવીને એટલી બધી ધૂળ ઉડાડી કે દેવતાઓ માટે કશું પણ જોવું અશક્ય બન્યું. ઈન્દ્રએ વાયુદેવને આદેશ આપ્યો: ‘આ ધૂળને દૂર તાણી જાઓ.’