સુંદરવનમાં વસે છે સેંકડો બ્યાઘ્ર બિધોબા

રૉયલ બેંગાલ ટાઈગરના ઘર તરીકે જાણીતા સુંદરવનના જંગલમાં એવી અનેક સ્ત્રી છે, જેમના પતિ વાઘનો શિકાર બન્યા છે. દુનિયામાં કોઈ એક પ્રાણીને કારણે આટલી સ્ત્રી વિધવા બની હોય એવું નોંધાયું નથી. વાત આ ‘ટાઈગર વિડોઝ’ની.

- નિતુલ ગજ્જર (વડોદરા)

સ્થળઃ સુંદરવનના જંગલમાં આવેલું કોઈ નાનકડું ગામ.

એક સ્ત્રી હાથમાં કેટલીક સૂકી લાકડીઓ લઈને પોતાના ઘર તરફ જઈ રહી છે. એણે સફેદ સાડી પહેરી છે એટલે એ વિધવા હોવાનું અનુમાન લગાવી શકાય છે. એની પાછળ ઔર એક સ્ત્રી એવો જ પોશાક પહેરીને ચાલી આવતી જોવા મળે છે. એની પાછળ ત્રીજી, પછી ચોથી, પાંચમી..

થોડી વાર ધ્યાનથી જુઓ તો ખબર પડે છે કે આ તો આખું ગામ જ વિધવા સ્ત્રીઓનું છે! હા, આ ગામમાં આશરે ૫૦થી વધુ વિધવા સ્ત્રી રહે છે. આ જગ્યા છે સુંદરવન, જે ટાઈગર રિઝર્વ હોવા સાથે વૈશ્વિક ધરોહરનો દરજ્જો પણ ધરાવે છે. આ જંગલ વિશ્વના સૌથી ખૂનખાર એવા રૉયલ બેંગાલ ટાઈગરનું ઘર છે. એ ઉપરાંત, ગંગા અને બ્રહ્મપુત્રા નદીનો આ મુખત્રિકોણ પ્રદેશ વિશ્વમાં સૌથી મોટા ડેલ્ટા તરીકે પણ જાણીતો છે. અહીં જોવા મળતા ચેરિયા (મેન્ગ્રોવ્ઝ)ની કેટલીક પ્રજાતિ વિશ્વભરમાં બીજે ક્યાંય જોવા મળતી નથી.

આટઆટલી ઓળખ ધરાવતા આ જંગલની એક અન્ય વિશેષતા એટલે અહીં આવેલાં વિધવા સ્ત્રીઓનાં ગામ.

‘સોહામણા’ શાર્દૂલરાજોના ઘર એવા સુંદરવનમાં ભાગ્યે જ કોઈ કુટુંબ એવું હશે જેમાંથી કોઈ ને કોઈ વાઘનો કોળિયો ન બન્યું હોય.

કોમી હિંસા, શરાબ જેવાં વ્યસન કે બીજા કારણસર મોતના ખપ્પરમાં પુરુષ હોમાઈ જાય ત્યારે એની વિધવા પત્નીની હાલત બહુ કફોડી થતી હોય છે. એવી સ્ત્રીઓની અવદશા સામે જાગૃતિ કેળવવા અઢારેક વર્ષથી સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ૨૩ જૂનનો દિવસ ઈન્ટરનૅશનલ વિડોઝ ડે તરીકે મનાવે છે. આ વિધવા દિન નિમિત્તે વાત કરીએ સુંદરવનના અનોખા ગામ વિશે.

સુંદરવનમાં જ્યાં એક તરફ સમુદ્ર તો બીજી બાજુ સંખ્યાબંધ ટાપુ પર ફેલાયેલાં ઘનઘોર જંગલમાં રહેતી આ વિધવા સ્ત્રીઓને ટાઈગર વિડોઝ ઑફ સુંદરબન કહીને સંબોધવામાં આવે છે (બંગાળીમાં બ્યાઘ્ર બિધોબા), કારણ કે અહીંની દરેક સ્ત્રીના પતિ વાઘનો શિકાર બનીને મૃત્યુ પામ્યા છે!