નોમિનીનું મહત્ત્વ સમજવામાં છે સાર

મિલકતના કાનૂની વારસદાર અને નોમિની વચ્ચે શું ફરક? નોમિની રાખવાનો આશય શું હોય છે, નોમિનીની વાસ્તવિક ભૂમિકા શું હોય છે? આવા અનેક સવાલના સાચા જવાબ-સાચી સમજ વિના તમારી મિલકત તમારે જેને આપી જવી છે એને મળવામાં જ અવરોધ ઊભા થઈ શકે છે. આ વિષયને યોગ્ય રીતે સમજીને એનો અમલ કરવામાં આવે તો અનેક પરિવારોના સંપત્તિસંબંધી વિવાદો ટાળી શકાય.

- જયેશ ચિતલિયા

રોકાણકારના અવસાન બાદ એના નામના શૅર્સનો અધિકાર મેળવવાની  સેબીએ સરળ બનાવેલી વિધિની ચર્ચા આપણે અગાઉ કરી, જેમાં કાનૂની વારસદાર અને નોમિનીની વાત આવી. જો કે હજી ઘણાનાં મનમાં કાનૂની વારસદાર અને નોમિની વચ્ચેના ફરકની પર્યાપ્ત સમજ નથી. આ ફરકને સરળ શબ્દોમાં સમજવાનો પ્રયાસ કરીએ.

દરેક વ્યક્તિ અને પરિવારને લાગુ પડતા આવા સવાલ એ છે કે શું કાનૂની વારસદાર અને નોમિની એકસમાન જ અવસાન બાદ નોમિનીને નાણાં ઊભની રકમોનો કલર ઉતા જ મળી જાય એટલે વાત પૂરી? જવાબ છે ના, એવું નથી. કાનૂનની દૃષ્ટિએ એમાં ફરક હોઈ શકે અને કાનૂની દૃષ્ટિએ જે ખરું એ જ માન્ય ગણાય.

નોમિની એટલ ટ્રસ્ટી અથવા કરટેકર

વાસ્તવમાં નોમિની એ વ્યક્તિની એસેટ્સ-મિલકતનો ટ્રસ્ટી અથવા કૅરટેકર ગણાય, માલિક કે વારસદાર નહીં. નોમિની એ ઈન્વેસ્ટરે પોતાના સ્વજનો કે પ્રિયજનોને પોતાના અવસાન બાદ જે મિલકત આપી જવી છે એની કાળજી રાખવા માટે નીમેલી વિશ્વાસુ વ્યક્તિ હોય છે. એની જવાબદારી ઈન્વેસ્ટરના કાનૂની વારસદારોને એ મિલકતની વહેંચણી કરવાની હોય છે.