పాపహారిణి పావనగంగ

నదులు దేశానికి జీవనాడుల్లాంటివి. భారతదేశం నదుల్ని కేవలం భౌతిక లేక ప్రాకృతిక విషయాలుగా మాత్రమే కాక దేవతలుగా, సౌభాగ్యదాయినులైన దేవీరూపాల్లో సదా కొలుస్తూ వచ్చింది.

- - స్వామి హర్షానంద

నదులు దేశానికి జీవనాడుల్లాంటివి. భారతదేశం నదుల్ని కేవలం భౌతిక లేక ప్రాకృతిక విషయాలుగా మాత్రమే కాక దేవతలుగా, సౌభాగ్యదాయినులైన దేవీరూపాల్లో సదా కొలుస్తూ వచ్చింది. భారతదేశపు నదులన్నిటిలోనూ గంగలా ప్రజల మనస్సులను, హృదయాలను ఆకట్టుకున్న నది మరేదీ లేదనే చెప్పవచ్చు. గంగాజలాన్ని ఏదో ఒక రూపంలో ఉపయోగించకుండా ఏ ధార్మిక కర్మగానీ, పారమార్థిక క్రియగానీ పూర్తవదు.

శాస్త్రాల్లో గంగ ప్రస్తావన ఋగ్వేదంలో, శతపథ బ్రాహ్మణంలో, ఐతరేయ బ్రాహ్మణంలో గంగా నదికి సంబంధించిన ప్రస్తావనలున్నాయి. రామాయణంలోను, మహాభారతంలోను (అనుశాసన పర్వం), అలాగే పద్మపురాణం, నారదీయపురాణం, అగ్నిపురాణం, మత్స్యపురాణం తదితర అనేక పురాణాల్లో కూడా ఈ నదీమతల్లి ప్రాశస్త్యాన్ని, మానవుడిని పునీతం చేసే శక్తిని వర్ణించే వందల శ్లోకాలున్నాయి. భగవద్గీతలో (10.31) శ్రీకృష్ణుడు గంగానదితో తన అభిన్నతను తెలియజేస్తాడు.

దేవి గంగ : అవిభాజ్య భారతదేశంలోని దాదాపు అన్ని ప్రఖ్యాత నదులకూ రెండు రూపాలున్నాయి. పౌరాణిక సాహిత్యంలో దేవునిగాగానీ, దేవిగాగానీ అవి వర్ణింపబడ్డాయి.శిల్పశాస్త్రాలు వాటికి నిర్దిష్టమైన రూపాన్ని ఆపాదిస్తూ వాటి వర్ణన వివరాల్ని కూడా ఇస్తున్నాయి. ఉదాహరణకు గంగ రెండు చేతుల్లో కుంభాన్ని కమలాన్ని ధరిస్తూ, మకరవాహనంపై ఆసీనురాలైనట్లు వర్ణింపబడింది. మహాభారతంలో (ఆది పర్వం 96-98) నదీదేవతైన గంగ నరరూపం ధరించి భూలోకంలో జన్మించాలన్న ఒక శాపాన్ని పొందింది. స్వర్గం పొందిన మహాభిషరాజు కూడా అదేవిధంగా శపింపబడ్డాడు.అతడు శంతనరాజుగా పునర్జన్మించాడు. శంతనుడు గంగను పరిణయమాడాడు. మహాభారతంలో ప్రఖ్యాతికెక్కిన భీష్ముడు వీరి పుత్రుడే!

తవజల మమలం యేన నిపీతమ్ పరమపదం ఖలు తేన గృహీతమ్ । మాతర్గంగే త్వయి యో భక్తః శ్రీలందు యమః శక్తః ॥

 ఓ గంగమ్మా! నీ జలాన్ని పానంచేసినవారు పరమపదాన్ని తప్పక పొందుతారు. యముడు నీ భక్తులవైపు కన్నెత్తి చూడటానికైనా సాహసించడు!