રોમમાં સ્થિત રોમન કોલોસિયમ ઉર્ફે વિશ્વનું સૌથી વિશાળ એમ્ફિ થિયેટર

ચાલો, આ ઉનાળે જોઈએ ઇટાલીની રાજધાની

- રક્ષા ભટ્ટ

આઈ.ટી. ટી.આઈ. એટલે કે ઇન્ટરનેશનલ થિયેટર ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ૧૯૬૨થી દર વર્ષે સત્તાવીસ માર્ચને વિશ્વ રંગભૂમિ દિવસ તરીકે ઊજવે છે. સમગ્ર વિશ્વના થિયેટર આર્ટિસ્ટ, થિયેટર યુનિવર્સિટી, થિયેટર ઑર્ગેનાઇઝેશન અને થિયેટર લવર્સ, કે કહો રંગકર્મીઓ દ્વારા ઊજવાતો આ દિવસ પરફોર્મિંગ આર્ટના માધ્યમ દ્વારા સૌને સાથે રડાવતાં, હસાવતાં અને કશુંક શીખવીને બોધ પણ આપતાં મનોરંજક નાટકોનું મૂલ્ય સમજાવવા સાથે આપણને ઍલ્ફિ થિયેટરના પ્રાચીન ઇતિહાસમાં પણ લઈ જાય છે.

રમત-ગમત અને કોઈ પણ મનોરંજક રજૂઆતો માટેનું એમ્ફિ થિયેટર તરીકે ઓળખાતું સ્થળ પ્રાચીન ગ્રીક શબ્દ ‘એમ્ફિ’ એટલે બંને બાજુઓ પર અથવા ચારેય બાજુઓથી’ અને ‘થિયેટ્રોન' એટલે પરફોર્મન્સ નિહાળવા માટેનું સ્થળ એવો થાય છે. આ એમ્ફિ શબ્દનું સ્મરણ કરતાં આપણને સૌ પ્રથમ ઇટાલીની રાજધાની રોમનું કૉલોસિયમ યાદ આવે છે અને થાય છે કે જ્યારે ઇટાલીનો પ્રવાસ કરીશું ત્યારે જરૂરથી રોમમાં સ્થિત આ કૉલોસિયમની મુલાકાત લઈશું.

યુનેસ્કોના વિશ્વ વારસાનાં સ્થળોની યાદીમાં સ્થિત આ રોમન કૉલોસિયમ રોમ શહેરની મધ્યમાં આવેલા ફ્લેવિયન એમ્ફિ થિયેટર તરીકે પણ ઓળખાય છે, કારણ કે તે ફ્લેવિયન રાજવંશના સમ્રાટ સીઝર વૅસ્પાસિયન દ્વારા ઈ.સ. ’૭૦માં બંધાવાનું શરૂ થયું હતું અને ઈ.સ. ’૮૦માં તેના પુત્ર સીઝર ટાઇટસના શાસન કાળમાં પૂર્ણ થયું હતું.

ઈંડાં આકારની આ ખુલ્લી રંગભૂમિ રોમન સામ્રાજ્યમાં બનેલી વિશ્વની સૌથી મોટી ઇમારત છે, જે રોમન સ્થાપત્યકલાનો શ્રેષ્ઠ નમૂનો થઈને વિશ્વ પ્રવાસીઓને સદીઓથી આકર્ષે છે.

રોમની સિલિયન, એસ્ક્વીલીન અને પેલેટાઇન ટેકરી વચ્ચે આવેલી સપાટ ભૂમિ પર બંધાયેલ આ કૉલોસિયમ નજીક એક નહેર તો હતી જ અને રોમન સમ્રાટ નીરોનું એક પૂતળું પણ હતું અને હજી પણ ૯૮ ફૂટ ઊંચી કાંસાની આ પ્રતિમા કે પૂતળું રોમન કૉલોસિયમ સાથે રોમન સમ્રાટ નીરોનો ઇતિહાસ લઈને ઇતિહાસપ્રેમી પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે અને તે ઉપરાંત શબ્દપ્રેમીઓ તો એવું પણ કહે છે કે આ સ્થળનું નામ કૉલોસિયમ એટલે પડ્યું હતું, કારણ કે અહીં નીરોનું પૂતળું હતું અને લેટીન ભાષામાં પૂતળાને કૉલોસસ કહેવાય છે.