બિપરજોયએ કચ્છનાં બન્નીનાં મેદાનોને વધુ ફળદ્રુપ બનાવ્યાં

વાવાઝોડા સાથે વહી આવતા ફોસ્ફરસવાળી માટીના કણો ઘાસિયાં મેદાનોની ફળદ્રુપતામાં સતત વધારો કરે છે. કચ્છ યુનિવર્સિટી સંશોધકોએ બિપરજોય વાવાઝોડા વખતે કરેલા અભ્યાસ અને છેલ્લાં ૪૦ વર્ષોના ડેટાના આધારે નીકળેલું તારણ ભવિષ્યમાં ફોસ્ફરસ આધારિત ખેતીનીતિ ઘડવામાં ચાવીરૂપ નિવડવાની સંભાવના છે.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

વાવાઝોડાના કારણે થતાં નુકસાન વિશે તો બધા જ વાકેફ હોય છે. ભારે પવન ફૂંકાય, ખૂબ વરસાદ ત્રાટકે, વૃક્ષો પડી જાય, વીજળીના થાંભલા પડી જાય, કાચાં મકાનો જમીનદોસ્ત થઈ જાય, રસ્તાઓ ધોવાઈ જાય, ખેતરોમાં માટી ભરાઈ જાય, પશુઓ મૃત્યુ પામે, જાનહાનિ થાય, પરિવહન ઠપ થઈ જાય, કરોડોનું નુકસાન થાય, વગેરે વગેરે બાબતો વાવાઝોડાના કારણે થતી જ હોય છે. જોકે કચ્છ જેવા સુકા વિસ્તાર માટે વાવાઝોડાના કારણે સારો વરસાદ વરસે છે, નદી, તળાવો, કૂવાઓમાં પાણી આવે છે, સારું ઘાસ ઊગી નીકળે છે, સિંચાઈનો પ્રશ્ન થોડો હળવો બને છે. આમ સામાન્ય રીતે થતાં નુકસાનની સાથે સાથે કચ્છ માટે વાવાઝોડા વરસાદના સારા સમાચાર લઈને આવે છે. છેલ્લાં થોડાં વર્ષોમાં પડેલો રેકોર્ડબ્રેક વરસાદ પણ વાવાઝોડાના કારણે જ વરસ્યો હતો. વાવાઝોડા આ ઉપરાંત એક લાંબા ગાળાના ખૂબ ઉપયોગી ફેરફાર માટે પણ જવાબદાર હોય છે. વાવાઝોડા વખતે દૂર-દૂરથી આવતા પવનની વધેલી ઝડપના અને વરસાદી વાદળોના ભારના કારણે ખેંચાઈ આવતા માટીના કણો કચ્છ સુધી સહેલાઈથી પહોંચી શકે છે અને કચ્છમાં જ તે જમીન ઉપર બેસી જાય છે. આ માટીના કણો જો પોતાની સાથે જમીનની ફળદ્રુપતા વધારતાં રસાયણો પણ લઈ આવે તો તે વધુ ઉપયોગી નિવડી શકે છે. મધ્ય-પૂર્વ-ઉત્તર-આફ્રિકા (એમઈએનએ-મેના) તેમ જ રાજસ્થાનના થારના રણમાંથી આ પવનો જે કણોનું વહન કરે છે તે ફોસ્ફરસથી ભરપૂર હોવાથી જ્યારે બન્નીના ઘાસિયા મેદાનમાં આ પવનો ધરતીને અડે છે, ત્યારે ત્યાંની ધરતી વધુ ફળદ્રુપ બનતી જાય છે.