ચોમાસું બેસે એટલે વાતાવરણમાં ચારેકોર ઠંડક પ્રસરી જાય. ઉનાળાની કાળઝાળ ગરમીથી માંડ છુટકારો મળ્યો હોય એમ સૌકોઈ વરસાદની મજા માણવા લાગે. જો કે ચોમાસામાં જેમ મન ખુશ થાય એવી જ રીતે ક્યારેક આપણું તન એટલે કે શરીર દુઃખી થઈ જતું હોય છે. એનું કારણ વરસાદ સાથે આવતા મચ્છરનો ત્રાસ. નખના ટેરવા જેવડું આ મગતરું એક વાર કરડીને માણસને પથારીવશ કરી શકે છે. ભારત જેવા દેશમાં જ્યાં ઠેર ઠેર ગંદકી જોવા મળે છે ત્યાં મચ્છર આમ તો ૩૬૫ દિવસની સમસ્યા છે, પરંતુ ઓગસ્ટ મહિનાની ૨૦ તારીખે તો વિશ્વભરમાં સત્તાવાર રીતે મચ્છર રમાં સત્તાવાર રીતે મચ્છર દિન મનાવવામાં આવે છે!
મેલેરિયા, ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા, ટાઈફોઈડ, કમળો, ઝિકા વાઈરસ, વાઈરલ ફીવર. જેમ્સટાઉન કેન્યોન વાઈરસ, વેસ્ટ નાઈલ વાઈરસ.. ચોમાસું શરૂ થાય એટલે આ બીમારીઓનાં નામ લગભગ દરેક દવાખાને સાંભળવા મળે. આ બીમારીનાં લક્ષણ, ઈલાજ અને અવવિધ ભલે અલગ અલગ હોય, પરંતુ આ અનેક રોગનું કારણ એક જ છેઃ મચ્છર!
મચ્છર આમ તો આખું વર્ષ દેખા દે છે, પરંતુ ચોમાસા દરમિયાન એનો ઉપદ્રવ વધે છે. બીમારી ફેલાવવા માટે વિલન ગણાતા મચ્છર ચોમાસા દરમિયાન ભરાતાં પાણીમાં ઈંડાં મૂકી બચ્ચાંને જન્મ આપે છે એટલે એની વસતિમાં ઘણો વધારો જોવા મળે છે.
હવે વાત કરીએ ૨૦ ઓગસ્ટની. એ છે વિશ્વ મચ્છર દિન. વર્ષ ૧૮૯૭ની ૨૦ ઓગસ્ટે બ્રિટિશ તબીબ રોનાલ્ડ રોસે શોધી કાઢ્યું હતું કે એનોફિલિસ પ્રકારના મચ્છર થકી જ મેલેરિયા જેવી જીવલેણ બીમારી ફેલાય છે. મેલેરિયાના રોગ વિશે તો પ્રાચીન રોમન સંસ્કૃતિમાં લેખિત પુરાવા જોવા મળે છે, પરંતુ મેલેરિયા માટે કયો કીટક જવાબદાર છે એ વિશે ઘણા મતભેદ હતા. સર રોનાલ્ડ રોસના સંશોધને એ મતભેદ દૂર કરી આપ્યા. આપણા માટે મહત્ત્વની વાત એ છે કે ડૉ. રોનાલ્ડ રોસે મચ્છર દ્વારા મેલેરિયાના જંતુ ફેલાતા હોવાની શોધ એમના ભારતરોકાણ દરમિયાન કરી હતી. ૧૮૯૫થી બે વર્ષ એ સિકંદરાબાદ-હૈદરાબાદમાં રોકાયા હતા.
આ શોધ માટે એમને નોબેલ પ્રાઈઝ એનાયત થયું, બ્રિટનની સરકારે એમને સરનો ઈલકાબ આપ્યો તો એમની આ શોધને બિરદાવવા ૧૯૩૦થી લંડન સ્કૂલ ઑફ હાયજીન ઍન્ડ ટ્રોપિકલ મેડિસિને મચ્છર દિન મનાવવાની શરૂઆત કરી.
This story is from the August 29, 2022 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the August 29, 2022 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
બાઈક પર દીકરાને સાથે રાખી નીકળતી ડિલિવરી ક્વીન
ફડ ટ્રાફિકથી ધમધમતા રસ્તા પર કોઈ યુવતીને પોતાના બાળકને બાઈક પર બેસાડીને ડિલિવરી કરવા નીકળતી જોઈએ તો જરૂર કુતૂહલ થાય. સંતાનના ઉજ્જ્વળ ભવિષ્ય માટે એક માતાએ અજાણ્યા શહેરમાં ફૂડ ડિલિવરી કરવાનું પડકારભર્યું કામ પસંદ કરીને માતૃશક્તિ સાથે મહેનતનો રંગ બતાવ્યો છે.
વિદ્યાધામોથી માંડી જાહેર જીવનમાં ફાલતી-ફલતી...ગાળસંસ્કૃતિ!
મુંબઈની કૉલેજોનાં કૅમ્પસ પર સ્ટુડન્ટ્સ કેવી ભાષા બોલે છે એ વિશે થયેલા એક સર્વેનાં પરિણામ ચોંકાવનારાં છેઃ મોટા ભાગની કૉલેજોમાં, અરે અમુક સ્કૂલોમાં વિદ્યાર્થી અને વિદ્યાર્થિનીઓ સુદ્ધાં બેફામ ગાળો બોલે છે. રૅગિંગની ઘટનામાં પણ નવાસવા વિદ્યાર્થીઓને ગંદી ગાળો બોલવાનું કહેવામાં આવે છે. શું થાય છે જ્યારે ‘ચિત્રલેખા’ આ સર્વેની ભીતરમાં ઊતરે છે? વાંચો, અશિષ્ટ બોલી વિશેનો શિષ્ટ, સંસ્કારી ભાષામાં લખાયેલો લેખ.
આયુષ્યમાન કાર્ડથી બનો ધનવાન..!
મફત આરોગ્ય કૅમ્પની જાહેરાત ઠેર ઠેર વાંચવા મળે છે. આઘાતજનક વાત એ કે ગુજરાતની અમુક ખાનગી કે કૉર્પોરેટ હૉસ્પિટલના સંચાલકોએ આરોગ્ય નિદાન કૅમ્પને સેવાને બદલે મેવા એટલે કે દરદી મેળવવાનો ધંધો બનાવી દીધો છે. અમદાવાદની હૉસ્પિટલનો તાજો કિસ્સો આંખ ઉઘાડનારો છે.
વનકર્મીઓની શહાદત તાજી કરતું સ્મારક
ગુજરાતના વનવિભાગના નવ શહીદની સ્મૃતિમાં ‘વનપાલ સ્મારક’ બન્યું છે. આવો જાણીએ, શહીદગાથા અને સ્મારકનિર્માણની કથા.
હિમ વિનાનો બની રહ્યો છે હિમાલય!
એક સમયે મબલક પાક ઉતારતી જમીન બંજર થઈ જાય એમ હજી થોડાં વર્ષ અગાઉ હિમાચ્છાદિત રહેતો આપણો પર્વતાધિરાજ હવે રહેતે રહેતે સૂકોભટ બની રહ્યો છે, કારણ કે પહેલાં જેટલો બરફ પડતો નથી અને દિન-પ્રતિદિન વધી રહેલી ગરમીને કારણે બરફ ઝાઝું ટકતો પણ નથી.
દરેક વ્યક્તિ બોલતાં પહેલાં વિચારે તો...દુનિયા કેટલી શાનદાર હોત!
બીજા લોકો વિશે વાતો કરવી કે સાંભળવી એમાં કશું ખોટું નથી, પણ અગત્યનું એ છે કે તમે શું વાતો કરો છો. ત્રીજી વ્યક્તિ ઉપસ્થિત ન હોય, એના વિશે નકારાત્મક ટીકા-ટિપ્પણ કરવી અને ગેરસમજમાં ઉમેરો કરવો બહુ આસાન છે.
મહારાષ્ટ્રના મહાયુદ્ધમાં જીતે કોઈ પણ, મતદારો હારશે!
પરિણામ પછી કયો પક્ષ કે કયો નેતા કોની સાથે જશે એની અટકળની પતંગ ચગાવવાનો કોઈ અર્થ નથી. રાજકારણીઓ કોઈ પણ ભોગે પ્રજાને ખોટી જ પાડશે.
જસ્ટ એક મિનિટ...
ભાગે આપણે બીજાના કાર્યને બિરદાવવામાં કંજૂસાઈ કરીએ છીએ, પણ કોઈના કાર્યમાંથી ખોડખાંપણ શોધવામાં માઈક્રોસ્કોપ લઈને હોંશે હોંશે પાછળ પડી જઈએ છીએ.
મહારાષ્ટ્રના મહાયુદ્ધમાં જીતે કોઈ પણ, મતદારો હારશે!
આપણે બીજાના કાર્યને બિરદાવવામાં કંજૂસાઈ કરીએ છીએ, પણ કોઈના કાર્યમાંથી ખોડખાંપણ શોધવામાં માઈક્રોસ્કોપ લઈને હોંશે હોંશે પાછળ પડી જઈએ છીએ.
પપ્પા, તમે તો કાંઈ બોલતા જ નહીં...
પુત્ર તાડૂકીને બોલ્યો, ‘ચૂપ રહો, પપ્પા તમે’ તે દિવસથી બાપનાં પારોઠ પગલાં થઈ ગયાં જીવ માફક જાળવીને જેમનું કીધું જતન એ જ વ્હાલાની નજરમાં સાવ દવલાં થઈ ગયા.
