નૅશનલ લૉજિસ્ટિક્સ પૉલિસી હવે દેશમાં ચિત્તાની ઝડપે થશે કાર્ગોની હેરફેર

નરેન્દ્ર મોદીએ વડા પ્રધાન બનતાં જ જે ક્ષેત્રોની સંપૂર્ણ કાયાપલટ કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું હતું, એમાં એક મહત્ત્વનું ને મહત્ત્વાકાંક્ષી ક્ષેત્ર એટલે લૉજિસ્ટિક્સ. નૅશનલ લૉજિસ્ટિક્સ પૉલિસીના અમલ સાથે ફરી એક વાર આ ક્ષેત્ર એના મસમોટા પ્રોજેક્ટ્સની વિગતો સાથે ચર્ચામાં છે ત્યારે જાણીએ, દેશમાં પરિવહનની સ્થિતિ અને હવે એમાં થનારી ગતિવિધિ વિશે.

- ઉમંગ વોરા

વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ એમના જન્મદિવસની સવારે મધ્ય પ્રદેશના કુનો નૅશનલ પાર્કમાં ચિત્તાને છોડ્યા એ પછી દિલ્હીમાં નૅશનલ લૉજિસ્ટિક્સ પૉલિસી (એનએલપી) જાહેર કરી ત્યારે એમણે કહ્યું કે ભારતનું લૉજિસ્ટિક્સ સેક્ટર હવે ચિત્તાની ગતિએ દોડવાનું છે.

પૉલિસી લૉન્ચિંગ સાથે લૉજિસ્ટિક્સ ક્ષેત્ર ફરી ચર્ચામાં આવ્યું છે. આમ તો ૨૦૨૦માં કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે એમની બજેટ સ્પીચમાં નૅશનલ લૉજિસ્ટિક્સ પૉલિસી રજૂ કરી હતી, પણ ત્યાર બાદ કોવિડના દાવાનળને લીધે છેક હવે આ પૉલિસી અમલમાં આવી રહી છે.

નિષ્ણાતોના મતે સતત આઠ ટકા જેટલા વૃદ્ધિદરે વધતું ભારતનું લૉજિસ્ટિક્સ ક્ષેત્ર જૂની સિસ્ટમથી પીડાય છે. વિકાસદર જાળવી રાખવા માટે લૉજિસ્ટિક્સ ક્ષેત્રમાં નીતિગત અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર એમ બન્ને રીતે કાયાપલટ કરવી જરૂરી છે. પરિવર્તનની એ દોડમાં નૅશનલ લૉજિસ્ટિક્સ પૉલિસી મહાકૂદકો છે.

કેવી છે હાલના લૉજિસ્ટિક્સની સ્થિતિ?

અત્યારે ભારતમાં તમામ કાર્ગોમાંથી ૬૫ ટકા કાર્ગોનું રોડમાર્ગે, ૩૦ ટકા રેલવે અને માત્ર પાંચ ટકા જળમાર્ગે પરિવહન થાય છે. આ કાર્ગોને બૅલેન્સ કરીને મોંઘા રોડમાર્ગ પરનું દબાણ દૂર કરવા સાથે સાથે રેલવે અને જળમાર્ગને પૂરી ક્ષમતા સાથે વિકસાવવાનું કામ એનએલપીના અમલ પહેલાં જ શરૂ થઈ ગયું છે.

કોરોના કાળમાં લૉજિસ્ટિક્સ ડેવલપમેન્ટની જરૂર વધુ સારી રીતે સમજાઈ ત્યારે તાત્કાલિક પગલાંના પરિણામે મહામારીના કાળમાં પણ દેશભરમાં મેડિકલ ઈક્વિપમેન્ટ્સ અને સૅમ્પલ્સ વિવિધ સપ્લાય ચેનમાંથી પસાર થઈ ૪૮ કલાક  સુધીમાં પહોંચતાં થયાં હતાં.

ભારતમાં આશરે સવા બે કરોડ લોકોની રોજગારી લૉજિસ્ટિક્સ ક્ષેત્ર સાથે જોડાયેલી છે. ૧૦,૦૦૦થી વધુ કૉમોડિટીને સાંકળી લેતી ભારતીય લૉજિસ્ટિક્સ ઈન્ડસ્ટ્રીની કિંમત ૧૬૦ અબજ ડૉલર (આશરે ૧૨,૫૦૦ અબજ રૂપિયા) જેટલી અંકાય છે, જે ૨૦૨૫ સુધીમાં વધીને ૩૦૦ અબજ ડૉલર (આશરે ૨૩,૫૦૦ અબજ રૂપિયા)ને પાર કરી જશે એવો અંદાજ છે.