હમણાં ૧૧ ઑક્ટોબરે હિંદી સિનેમાના એક મોટા ગજાના અદાકાર અમિતાભ બચ્ચનની ૮૦મી વર્ષગાંઠ સિનેમાપ્રેમીઓએ દેશભરમાં ઊજવી. આ ઍક્ટરની કારકિર્દીમાં ટર્નિંગ પૉઈન્ટ સાબિત થયેલી ફિલ્મ એટલે ઝંજીર. આ ફિલ્મનું એક યાદગાર ગીત છેઃ દીવાને હૈ દીવાનો કો ન ઘર ચાહિયે.. આ ફિલ્મ, આ ગીત, ગીતનું શૂટિંગ બચ્ચનદંપતીનાં દિલમાં એક વિશેષ સ્થાન ધરાવે છે, કેમ કે ત્યારે એમનો પ્રણયકાળ ચાલી રહ્યો હતો. ૧૯૭૩ના મે મહિનામાં ઝંજીર રિલીઝ થઈ, જૂનમાં એમનાં લગ્ન થયાં. આ ગીતના રચિયતા ગીતકાર ગુલશન બાવરા પર ચિત્રિત થયેલા સોન્ગમાં એ ખભા પર ભેરવેલું હાર્મોનિયમ વગાડતા-નાચતા-ગાતા જાય છે. સ્વરાંકનમાં કચ્છી માડું કલ્યાણજી-આણંદજીએ હાર્મોનિયમનો બખૂબી ઉપયોગ કર્યો છે.
હાર્મોનિયમ એ ભારતીય સંગીતસૃષ્ટિનું એક અવિભાજ્ય વાઘ રહ્યું છે. જૂની રંગભૂમિ, દેશી નાટક સમાજનાં નાટકોની ભજવણી વખતે એક ખુરસી પર વાજાપેટી લઈને બેસેલા વાદ્યકાર સીનની જરૂરત મુજબ પગથી વગાડતા. એ પહેલાં, છેક મૂક ફિલ્મના જમાનામાં સંગીત-ઉસ્તાદો પરદા પાસે બેસીને હાર્મોનિયમ પર જુદી જુદી ધૂન વગાડી પ્રેક્ષકોનું મનોરંજન કરતા. એક સમય હતો, જ્યારે ગામડાંમાં કલાકારો હાર્મોનિયમને કમર પર કપડાંથી બાંધી એની સંગતે ગીતો લલકારી સંગીતપ્રેમીઓ પાસેથી શાબાશી અને બક્ષિસ મેળવતા. શાળાની પ્રાર્થના, સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો, ચર્ચ, ગુરુદ્વારા, મંદિર, વગેરેમાં ગવાતાં ભક્તિગીતોમાં હાર્મોનિયમની સંગત અનિવાર્ય હોય છે.
પેટી, પેટીવાજું, વાજાપેટી, હાર્મોનિયમ એમ વિવિધ ઓળખ ધરાવતા આ વાદ્યને તાજેતરમાં શીખ ધર્મસ્થાનકોમાંથી ત્રણ વર્ષમાં દૂર કરવાનો વિચાર રજૂ થયો છે, કારણ કે હાર્મોનિયમ વિદેશી વાદ્ય છે!
આમ એક બાજુ આ વાદ્ય સામે અણગમો વ્યક્ત કરવામાં આવ્યો છે તો બીજી બાજુ ગુજરાતના એક પેટીવાજાના પ્રેમીએ હાર્મોનિયમનું મંદિર બનાવ્યું છે, જ્યાં દરરોજ હાર્મોનિયમની પૂજા થાય છે. આ હાર્મોનિયમભક્તનું નામ પાલુ ગઢવી.
ભચાઉ-ગાંધીધામ હાઈ-વે પર રાજબાઈ મંદિર પાસે આવેલા પાલુભાઈના હાર્મોનિયમ સંગ્રહાલય (ભજનધામ)માં આશાપુરા માતા, પ્રસિદ્ધ ભજનિક નારાયણ સ્વામી અને કાનદાસ બાપુના ફોટા પાસે ૧૬૫થી વધુ હાર્મોનિયમ મૂકવામાં આવ્યાં છે.
This story is from the October 31 - November 07, 2022 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the October 31 - November 07, 2022 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
બાઈક પર દીકરાને સાથે રાખી નીકળતી ડિલિવરી ક્વીન
ફડ ટ્રાફિકથી ધમધમતા રસ્તા પર કોઈ યુવતીને પોતાના બાળકને બાઈક પર બેસાડીને ડિલિવરી કરવા નીકળતી જોઈએ તો જરૂર કુતૂહલ થાય. સંતાનના ઉજ્જ્વળ ભવિષ્ય માટે એક માતાએ અજાણ્યા શહેરમાં ફૂડ ડિલિવરી કરવાનું પડકારભર્યું કામ પસંદ કરીને માતૃશક્તિ સાથે મહેનતનો રંગ બતાવ્યો છે.
વિદ્યાધામોથી માંડી જાહેર જીવનમાં ફાલતી-ફલતી...ગાળસંસ્કૃતિ!
મુંબઈની કૉલેજોનાં કૅમ્પસ પર સ્ટુડન્ટ્સ કેવી ભાષા બોલે છે એ વિશે થયેલા એક સર્વેનાં પરિણામ ચોંકાવનારાં છેઃ મોટા ભાગની કૉલેજોમાં, અરે અમુક સ્કૂલોમાં વિદ્યાર્થી અને વિદ્યાર્થિનીઓ સુદ્ધાં બેફામ ગાળો બોલે છે. રૅગિંગની ઘટનામાં પણ નવાસવા વિદ્યાર્થીઓને ગંદી ગાળો બોલવાનું કહેવામાં આવે છે. શું થાય છે જ્યારે ‘ચિત્રલેખા’ આ સર્વેની ભીતરમાં ઊતરે છે? વાંચો, અશિષ્ટ બોલી વિશેનો શિષ્ટ, સંસ્કારી ભાષામાં લખાયેલો લેખ.
આયુષ્યમાન કાર્ડથી બનો ધનવાન..!
મફત આરોગ્ય કૅમ્પની જાહેરાત ઠેર ઠેર વાંચવા મળે છે. આઘાતજનક વાત એ કે ગુજરાતની અમુક ખાનગી કે કૉર્પોરેટ હૉસ્પિટલના સંચાલકોએ આરોગ્ય નિદાન કૅમ્પને સેવાને બદલે મેવા એટલે કે દરદી મેળવવાનો ધંધો બનાવી દીધો છે. અમદાવાદની હૉસ્પિટલનો તાજો કિસ્સો આંખ ઉઘાડનારો છે.
વનકર્મીઓની શહાદત તાજી કરતું સ્મારક
ગુજરાતના વનવિભાગના નવ શહીદની સ્મૃતિમાં ‘વનપાલ સ્મારક’ બન્યું છે. આવો જાણીએ, શહીદગાથા અને સ્મારકનિર્માણની કથા.
હિમ વિનાનો બની રહ્યો છે હિમાલય!
એક સમયે મબલક પાક ઉતારતી જમીન બંજર થઈ જાય એમ હજી થોડાં વર્ષ અગાઉ હિમાચ્છાદિત રહેતો આપણો પર્વતાધિરાજ હવે રહેતે રહેતે સૂકોભટ બની રહ્યો છે, કારણ કે પહેલાં જેટલો બરફ પડતો નથી અને દિન-પ્રતિદિન વધી રહેલી ગરમીને કારણે બરફ ઝાઝું ટકતો પણ નથી.
દરેક વ્યક્તિ બોલતાં પહેલાં વિચારે તો...દુનિયા કેટલી શાનદાર હોત!
બીજા લોકો વિશે વાતો કરવી કે સાંભળવી એમાં કશું ખોટું નથી, પણ અગત્યનું એ છે કે તમે શું વાતો કરો છો. ત્રીજી વ્યક્તિ ઉપસ્થિત ન હોય, એના વિશે નકારાત્મક ટીકા-ટિપ્પણ કરવી અને ગેરસમજમાં ઉમેરો કરવો બહુ આસાન છે.
મહારાષ્ટ્રના મહાયુદ્ધમાં જીતે કોઈ પણ, મતદારો હારશે!
પરિણામ પછી કયો પક્ષ કે કયો નેતા કોની સાથે જશે એની અટકળની પતંગ ચગાવવાનો કોઈ અર્થ નથી. રાજકારણીઓ કોઈ પણ ભોગે પ્રજાને ખોટી જ પાડશે.
જસ્ટ એક મિનિટ...
ભાગે આપણે બીજાના કાર્યને બિરદાવવામાં કંજૂસાઈ કરીએ છીએ, પણ કોઈના કાર્યમાંથી ખોડખાંપણ શોધવામાં માઈક્રોસ્કોપ લઈને હોંશે હોંશે પાછળ પડી જઈએ છીએ.
મહારાષ્ટ્રના મહાયુદ્ધમાં જીતે કોઈ પણ, મતદારો હારશે!
આપણે બીજાના કાર્યને બિરદાવવામાં કંજૂસાઈ કરીએ છીએ, પણ કોઈના કાર્યમાંથી ખોડખાંપણ શોધવામાં માઈક્રોસ્કોપ લઈને હોંશે હોંશે પાછળ પડી જઈએ છીએ.
પપ્પા, તમે તો કાંઈ બોલતા જ નહીં...
પુત્ર તાડૂકીને બોલ્યો, ‘ચૂપ રહો, પપ્પા તમે’ તે દિવસથી બાપનાં પારોઠ પગલાં થઈ ગયાં જીવ માફક જાળવીને જેમનું કીધું જતન એ જ વ્હાલાની નજરમાં સાવ દવલાં થઈ ગયા.
