પુરુષાર્થ અને પ્રારબ્ધની વચ્ચે...

હાથને પ્રવૃત્ત કર જલ્દી કોઈ પુરુષાર્થમાં ભાગ્યરેખા પણ નહિતર માત્ર લીટા થઈ જશે.

- હિતેન આનંદપરા

પુરાણો અનુસાર ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ એમ ચાર પુરુષાર્થ છે. ચાર્વાકના મતે કામિનીસંગથી પ્રાપ્ત થતું સુખ એ પુરુષાર્થ છે. સાંખ્યદર્શન પ્રમાણે મહર્ષિ કપિલે સુખની પ્રાપ્તિ અને દુઃખની નિવૃત્તિને પુરુષાર્થ કહ્યો છે. આજના સંદર્ભે પુરુષાર્થનો અર્થ મહેનત થાય છે. પુરુષાર્થ હોય કે સ્ત્રીઆર્થ, આખરે તો વાત જિંદગીને સાર્થક કરવાની છે.

આળસ માત્ર વ્યક્તિગત દુશ્મન નથી, દેશની પણ દુશ્મન છે. આળસ એ હની ટ્રૅપ છે, જેમાં ફસાવાનું સૌને ગમે છે. કેટલાકને તો એના બાહુપાશમાં પડ્યા રહેવામાં જ સલ્તનત લાગે છે. પુરુષાર્થ નજર સામે દેખાતી હકીકત છે, જ્યારે ભાગ્ય નજરમાં ન આવતું અચરજ છે.