సాహిత్యంలో తెలంగాణ పోరాటం'

భారతదేశ స్వాతంత్య్ర పోరాట చరిత్రలో ఆఖరి ఘట్టం తెలంగాణ సాయుధ పోరాటం.

- జయసూర్య

"అడవుల కొండల అనుంగు బిడ్డల పొలాల పొత్తిట పెరిగిన పాపలు లేచిరి క్రోధోత్థత భీకరులై సమరోద్ధృత, కౌక్షేయక కరులై తళతళ తళతళ మెరిసెను కొడవలి ఎగసి ఎగసి నర్తించెను నాగలి పుట్టకీటుతో కదిలి రాచరిక అట్టాలికములు మట్టిని కలిసెను బేర కుబేరుల మేడలు మిద్దెలు గడగడ గడగడ వణుకుచు కూలెను హలాకుల జారుల పరిపాలన పర్రెలు వారి బదాబదలయ్యెను”

భారతదేశ స్వాతంత్య్ర పోరాట చరిత్రలో ఆఖరి ఘట్టం తెలంగాణ సాయుధ పోరాటం. హైదరాబాద్ సంస్థానం, స్వతంత్ర భారతావనిలో విలీనం కావటాన్ని త్వరితగతి చేసిన తెలంగాణ సాయుధ పోరాటం 1946 జులై 4న సమర యోధుడు దొడ్డి కొమరయ్యపై వరంగల్ జిల్లా కడివెండి తుపాకుల కాల్పుల మరణంతో పెల్లుబికి దాదాపు అయిదేళ్లు కొనసాగింది.

1930-1950 రెండు దశాబ్దాలు తెలుగు సాహిత్యం స్వాతంత్య్ర పోరాటం, అనంతర దశాబ్ది చారిత్రక, సామాజిక పరిణామాలను వివిధ ప్రక్రియలుగా అందిపుచ్చుకొంది. భూమి, భుక్తి, విముక్తి, సోషలిజం, లక్ష్యంగా రాజకీయ మేధావి వర్గం సాయుధ పోరాటం ప్రజ్వలింపచేసిన ఆ దశాబ్దంలో తెలుగు రచయితలు, కవులు, కళాకారులు కలాలను ఆయుధాలుగా జన సామాన్యాన్ని ఉత్తేజం, విప్లవోన్ముఖం చేసారు.