કલ્યાણ સ્વરૂપ શિવ ક્યારે પ્રસન્ન થાય?

શિવ સૌના છે. દેવ, દાનવ, માનવ સૌ પર એકસમાન ભાવે ઉદારતા દાખવે છે. ભગીરથ પણ શિવને આરાધે છે અને ભસ્માસુર પણ. શિવ બેઉને માંગ્યું વર આપે છે, પણ શિવની પ્રસન્નતા જગત હિતના ઉદ્દેશ્યોમાં છે.

- મિલી મેર

આપણા ભારતીય ઉત્સવોના પ્રવેશદ્વાર જેવો શ્રાવણ માસ શરૂ થઈ ગયો છે. એક પછી એક તહેવારો અને ઉત્સવો હવે છેક દેવ દિવાળી સુધી આવતા જ રહેશે, પણ આ ઉત્સવોનો આરંભ શ્રાવણ માસમાં થતી શિવ ઉપાસનાથી થાય છે. બાળપણમાં નારાયણ સ્વામીએ ગાયેલું એક શિવ ભજન સાંભળવામાં આવતું ત્યારે એ ભજન પહેલાં દોહરો ગાવામાં આવતો કે,

એક બીલીપત્રમ્, એક પુષ્પમ્,

એક લોટા જલ કી ધાર,

દયાલુ રીઝ કે દેતે હૈ ચંદ્રમૌલી ફલ ચાર...

ભોળા શંભુ આમ ઓછામાં ઘણું રીઝીની ભક્તોને રાજી કરી દેનારા મહાદેવ છે. આપણે સર્વસામાન્ય રીતે શિવને સંહારના અધિષ્ઠાતા તરીકે જોઈએ છીએ, પણ શિવના સંહારમાં પણ સંસારનું કલ્યાણ છે. શિવ તો કલ્યાણ સ્વરૂપ છે. એટલે જ તો જ્યારે સમૃદ્રમંથનમાંથી નીકળેલા કાલકૂટ ઝેરનું કોઈ ધણી નથી થતું ત્યારે શિવ એને પોતાના કંઠમાં ધારણ કરે છે. આવા કાલકૂટનો તાપ ઝીરવી જનાર શિવને શીતળતા રહે એટલા માટે એમના મસ્તક પર ચંદ્ર આવીને કાયમી વાસ કરે છે. એ ચંદ્ર પૂનમનો નથી, પણ પંચમીનો ચંદ્ર છે. એ પંચમી પંચમહાભૂતનું પ્રતીક ન કહી શકાય? સૌ સંસાર જે પંચમહાભૂત નિર્માણ પામીને એ જ પંચમહાભૂતમાં ભળી જવાનો હોય, એ પંચતત્ત્વોને તો શિવ માથે બાંધીને ફરે છે!