ગૌપ્રવાસન વિકસે તો ગાય રસ્તે રઝળતી બંધ થશે...

આપણી સંસ્કૃતિમાં ગાયને માતાનું સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. આપણે ગાયની પૂજા કરીએ છીએ અને ગાયમાં ૩૩ કરોડ દેવોનો વાસ હોવાનું માનીએ છીએ, પણ તો પછી સેંકડો-હજારો ગૌમાતા સડક પર રઝળે કેમ છે? આ મૂકજીવની અવદશા બદલવાનો શું છે રસ્તો?

- કૌશિક મહેતા

ડિયર નૅચર,

વેદોમાં કહેવાયું છે કે ગાવો વિશ્વસ્ય માતરઃ ગાય આખા વિશ્વની માતા છે.

બીજો એક શ્લોક છે માતર: સર્વભૂતાનાં પાવ: સર્વસુખ: એટલે કે ગાય બધાં પ્રાણીઓની માતા ગણાય છે અને એ બધાંને સુખ આપે છે.

પણ સવાલ એ છે કે બધાંની માતા અને બધાંને સુખ આપતી એવી આ ગાય રસ્તે કેમ રઝળે છે? એક આંકડા મુજબ ભારતમાં રોજ રસ્તે રઝળતાં ૫૦ પશુની હત્યા થાય છે. એક બાજુ આપણે ગાયને પૂજીએ છીએ અને એમાં ૩૩ કરોડ દેવતાઓનો વાસ છે એવું માનીએ છીએ. તો પછી આ ગૌમાતાની હાલત દયનીય કેમ છે? રસ્તાઓ પર વચ્ચોવચ બેસતી ગાય આપણા માટે નડતર બની છે. આવું કેમ?

હિંદુ સંસ્કૃતિમાં ગાયનું આટલું બધું મહત્ત્વ દર્શાવાયા છતાં ગાય રઝળે છે. આ એક સમસ્યા છે અને એનો એક સીધોસાદો જવાબ છે, ગોપ્રવાસન એટલે કે કાઉ ટૂરિઝમ. આ શબ્દ જરા અજાણ્યો લાગશે. એ આપણા કાને બહુ ઓછો પડ્યો છે, પણ આ શબ્દ કાને વધુ ને વધુ પડે એ જરૂરી છે અને એ શબ્દની વિભાવના સાકાર થાય તો એક પણ ગાય રસ્તે રઝળશે નહીં.

આ શબ્દને સાકાર કરવા રાજકોટના ભૂતપૂર્વ સાંસદ અને કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. વલ્લભ કથીરિયાએ બહુ મહેનત કરી છે. એ ગુજરાત ગૌસેવા આયોગના ચૅરમૅન હતા ત્યારે (૨૦૧૮માં) એમણે ગૌપ્રવાસનનો વિચાર વહેતો કર્યો હતો. પછી એ રાષ્ટ્રીય કામધેનુ આયોગના ચૅરમૅન બન્યા ત્યારે દેશભરમાં ગૌપ્રવાસન વિકસે એ માટે એમણે એક યોજનાની જાહેરાત પણ કરી હતી. જો કે કમનસીબે કામધેનુ આયોગને તાળાં લાગી ગયાં અને ગુજરાત ગૌસેવા આયોગની હાલત પણ સારી નથી.

ગોપ્રવાસન માટે દેશનાં કેટલાંક રાજ્યોની પસંદગી પણ થઈ હતી. યોજના એવી હતી કે દેશભરમાં ૪૦૦ જેટલાં ગોપ્રવાસન કેન્દ્રો સ્થપાય અને એ ખાનગી ભાગીદારીથી થાય. સરકાર આવા એક કેન્દ્ર માટે બે કરોડ રૂપિયાની સબસિડી આપે. ધાર્મિક સ્થાનો કે જ્યાં ગોશાળા છે એ અથવા તો કોઈ સેવાભાવી સંસ્થા આ યોજનામાં જોડાઈ શકે. ડૉ. કથીરિયાનું કહેવું હતું કે આપણે ધાર્મિક, મનોરંજક અને સાહસિક પ્રવાસન વિકસાવીએ છીએ એ જ રીતે ગૌપ્રવાસન વિકસાવી શકાય એમ છે.