શિવાનંદ સ્વામીની રૂપક વાર્તાઓ

આધ્યાત્મિક થવા 'ને સાધનામાં પ્રગતિ કરવા વિવેક જોઈએ. બુદ્ધિ 'ને ચતુરાઈ વચ્ચેનું અંતર સમજવું પડે. દષ્ટિ કેળવવી પડે

- ગૌરાંગ અમીન

દરેક ઘટના, ક્રિયા ’ને આગવી ઓળખ અનેક કથા કહે છે

પૂર્ણત્વ પામવાના માર્ગમાં અસંખ્ય ટુકડા જીવે ’ને મરે છે

સત્ય એક જ છે ’ને તેને જ્ઞાનીઓ વિવિધ રીતે વર્ણવે છે એવો અર્થ આપતી ઉક્તિ બહુમતીએ સાંભળી હશે. એ ઉક્તિ પોતાના લાભ માટે વાપરી પોતાનું આગવું સત્ય સાચું સાબિત કરવા ઘણા પોતાની અદ્વિતીય કથા આગળ ધપાવે છે. એક તરફ સત્ય આસપાસનું શાસ્ત્રમાં કહેવાયેલું જ્ઞાન કથાકારો રસિક કર્ણને સંભળાવે છે. બીજી તરફ સિદ્ધ યોગીઓ કહેતાં કે સત્યને શબ્દોમાં વર્ણવી ના શકાય. હિન્દુ, બુદ્ધ ’ને જૈન સિસ્ટમમાં એક કથા છે જેમાં છ અંધ વ્યક્તિ એક હાથીનું પોતપોતાની રીતે વર્ણન કરે છે. એ કથાનું તાત્પર્ય એ છે કે પોતપોતાની ગ્રહણ શક્તિ અનુસાર જીવ જે જાણે તે માને ’ને કહે છે. ૧૮૬૯માં જન્મેલા અમેરિકન પોએટ જહોન ગોડફ્રે સેક્શ એ કથાને અંગ્રેજી કાવ્યમાં સંકેલી પશ્ચિમમાં ફેલાવે છે. સરવાળે મૂળ એવમ કુલ વાસ્તવિકતાનો અમુક ભાગની જ કથા થાય છે. આપણને અનુભવ છે કે વિદ્યાર્થીને શિક્ષક ભણાવવા પ્રયત્ન કરે છે ત્યારે ઉદાહરણ યા દાખલા આપે છે. સિમ્બોલ, હિન્ટ, સાઇન ’ને મેટફોર વડે કવિ ’ને સાહિત્યકારો ઘણું કહી જાય છે. પંચતંત્ર ’ને હિતોપદેશ જેવા અમુક જાણીતા સંગ્રહ ઘણાએ વાંચ્યા હશે. બસ, એ જ રીતે જ્ઞાનીઓ સત્ય સુધી સાધકને પહોંચવામાં મદદ મળે એટલે પેરેબલ અર્થાત્ નીતિકથા, દૃષ્ટાંતકથા, બોધવાર્તા, સારવાર્તા કહેતાં હોય છે.