પાકિસ્તાનની અભૂતપૂર્વ પડતી, હાથનાં કર્યાં હૈયે વાગ્યા

પાકિસ્તાનમાં ફુગાવો છેલ્લાં ૪૭ વર્ષમાં સૌથી વધારે હમણાં નોંધાયો છે. ફુગાવાનો દર ૨૭ ટકા છે જે તેના રૂપિયાની કિંમત ખૂબ ઘટી છે તેના પરથી સમજી શકાય છે

- વિનોદ પંડ્યા

વર્ષ ૨૦૧૭માં અમેરિકાના પ્રમુખપદે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ આવ્યા ત્યાર બાદ પાકિસ્તાનની આર્થિક તબિયત બગડવાની શરૂઆત થઈ. પાકિસ્તાનને આતંકવાદ સામે લડવાના નામે જે નાણાંનો પ્રવાહ અમેરિકા તરફથી મળતો હતો તેના નળ ટ્રમ્પે આવીને બંધ કરી દીધા. એ સમયે ટ્રમ્પ બોલ્યા હતા કે છેલ્લાં પંદર વર્ષ (ત્યાર સુધીના)માં અમેરિકાએ પાકિસ્તાનને તેંત્રીસ અબજ ડૉલરની મદદ કરી છે, પણ પાકિસ્તાન તરફથી બદલામાં અમેરિકાને દગાબાજી અને છેતરપિંડી મળ્યા છે. પાકિસ્તાનની ભૌગોલિક સ્થિતિ એટલી સરસ છે કે તે ધારે તો જગતનું એક વિકાસશીલ રાષ્ટ્ર બની શકે, પણ આજે એક અમેરિકન ડૉલર ખરીદવા માટે પાકિસ્તાનીએ પાક રૂપિયા ૨૨૫થી વધુ ખર્ચવા પડે. વર્ષ ૨૦૧૭માં એક ડૉલરની કિંમત રૂપિયા (૧૦૦-૧૦૩) હતી. આજે ભારતના એક રૂપિયાના બદલામાં ત્રણ પાકિસ્તાની રૂપિયા મળે. જે મોટરકાર ભારતમાં રૂપિયા દસ લાખની પડે તે પાકિસ્તાનીઓને ત્રીસથી પાંત્રીસ લાખ રૂપિયામાં પડે છે. ૨૦૧૯માં એક ડૉલરની સામે પાક. રૂપિયા ૧૩૯થી ૧૫૪ થયા અને ત્યાર બાદ પાછું વાળીને જોયું નથી.

અમેરિકા તરફથી મળતી સહાય, આઈએમએફ અને બીજા દેશો ચીન, તુર્કી, સાઉદી અરેબિયા વગેરે પાસેથી મેળવેલી લોન અને અમુક ઘરઆંગણાની આવક જોડીને પાકિસ્તાનના લશ્કરી અને રાજકીય હાકેમોએ ૨૦૧૮-૧૯ સુધી તાગડધિન્ના કર્યા, પણ તકલીફો આવી ત્યારે એકસાથે આવી. પાકિસ્તાનના પોતાના આતંકવાદી કારનામાં, ઘરઆંગણે પેધી ગયેલાં ત્રાસવાદી જેહાદી સંગઠનો વગેરેને કારણે જગતભરમાં પાકિસ્તાનીઓની શાખ બચી ન હતી. જગતમાં જ્યાં પણ કોઈક ત્રાસવાદી ઘટના આકાર લે ત્યારે તેના તાર પાકિસ્તાન સાથે જોડાયેલા મળે. ધીરે-ધીરે જગતે પાકિસ્તાનને લોન અને મદદ આપવાનું બંધ કર્યું. નાછૂટકે ચીન અને સાઉદી અરેબિયા વગેરે થોડી ઘણી મદદ કરતા. ઈમરાન ખાન સત્તા પર આવ્યા હતા ત્યારથી નાણાંની કારમી તંગી નડવા માંડી હતી. વિશ્વ બેન્કે પણ હાથ ઊંચા કરી દીધા હતા. ઈમરાન ખાને આવીને નાણાં ઊભાં કરવા માટે સરકારનો મોંઘીદાટ ગાડીઓનો કાફલો વેચી નાખ્યો, પણ આ કોઈ ઉપાય નથી. એ તો ઊંટના મોઢે જીરું કહેવાય.