એનાલિસિસ

નવી સરકાર કોની હશે અને કેવી હશે?

- સુધીર એસ. રાવલ

૪ જૂન પહેલાં પ્રકાશિત થનારો ‘અભિયાન'નો આ અંક છેલ્લો જ છે, એટલે દેશવાસીઓ અને ખાસ કરીને આપણા ગુજરાતી વાચકોના મનમાં રહેલા ઉત્સુકતાભર્યા સવાલોની ચર્ચા આ અંકમાં જ કરી લેવી જોઈએ. સ્વાભાવિક રીતે જ સવાલો એ હોય કે નવી સરકાર કોની હશે? એનડીએની કે ‘ઇન્ડિયા’ની? વળી, એનડીએની હોય તો વડાપ્રધાન કોણ હશે અને ‘ઇન્ડિયા’ની હોય તો વડાપ્રધાન કોણ હશે? વાચકોને શીર્ષક વાંચીને લેખ વાંચ્યા પછી છેતરાયાની લાગણી ન થાય એટલે લેખની શરૂઆતમાં જ સ્પષ્ટતા કરી દઉં કે આ લેખમાં કોને કેટલી બેઠકો મળશે તેનું વિશ્લેષણ કે ‘ભવિષ્યવાણી’ નથી, પરંતુ ભાવિ સરકારનું સ્વરૂપ કેવું હોઈ શકે, તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરેલું છે. લોકશાહીમાં ચૂંટણી દ્વારા જનતાજનાર્દને આપેલો જનાદેશ સર્વોપરી છે, એટલે ૧૮મી લોકસભા માટે જનાદેશ કેવી સ૨કા૨ માટેનો હશે, એ સાચે જ જિજ્ઞાસાભર્યો સવાલ છે.

લોકસભા ચૂંટણીઓનો ટ્રેક-રેકોર્ડ:

આ ચૂંટણી ૧૮મી લોકસભા ચૂંટવા માટેની છે. ભારતનો ટ્રેક-રેકોર્ડ જોઈએ તો સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત થયા પછીની આઠ લોકસભા ચૂંટણીમાં જે સરકારો બની તેની પાસે સંપૂર્ણ બહુમતી પ્રાપ્ત હતી. જોકે હાલ જે રીતે લોકસભાની કુલ ૫૪૩ બેઠકો છે, તે ૧૯૫૨ની પ્રથમ લોકસભા ચૂંટણીમાં નહોતી. તે સમયે ૪૮૯ બેઠકો હતી, જે વધીને હવે ૫૪૩ છે. ૧૯૬૭માં ઇન્દિરા ગાંધીના નેતૃત્વ હેઠળ કોંગ્રેસને બહુમતી કરતાં ૨૨ બેઠકો વધારે મળી હતી, જ્યારે ૧૯૮૪માં રાજીવ ગાંધીના નેતૃત્વ હેઠળ કોંગ્રેસને વિક્રમજનક એવી ૪૧૫ બેઠકો મળી હતી, જે સંપૂર્ણ બહુમતી કરતાં ૧૪૩ બેઠકો વધારે હતી.