પ્લાસ્ટિકનો કચરો પણ ‘ઉપયોગી' છે!

પ્લાસ્ટિક આજના જમાનામાં ખૂબ ઉપયોગી પુરવાર થતું હોવા છતાં તે પર્યાવરણ માટે ખૂબ નુકસાનકારક છે. તે સડતું ન હોવાના કારણે તેનો નાશ ન થવો મુશ્કેલ છે. પ્લાસ્ટિકના કારણે હવામાં કાર્બનનું પ્રમાણ વધે છે. વર્ષોનાં વર્ષો સુધી તેનો નાશ થતો ન હોવાના કારણે તે બહુ સહેલાઈથી જમીન, પાણી અને હવામાં ભળીને પ્રદૂષણ વધારે છે. ત્યારે પ્લાસ્ટિકના કચરાને રિસાઇકલ કરીને તેની વિવિધ ઉપયોગી વસ્તુ બનાવીને લાંબો સમય સુધી તેનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. આમ પ્રદૂષણનું પ્રમાણ ઘટાડી શકાય છે અને વિવિધ વસ્તુ બનાવવા માટે અનેક લોકોને રોજગારી પણ આપી શકાય છે. આથી જ કહી શકાય કે પ્લાસ્ટિકનો કચરો પણ ઉપયોગી બની શકે છે.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

કચ્છના કુકમાના અટલનગરમાં રહેતી મહિલા નકામી પ્લાસ્ટિકની થેલીઓનું રિસાઇક્લિંગ કરીને ૫૦થી વધુ મહિલાઓને રોજગારી આપે છે, તો અમુક ખાનગી ઉદ્યોગો અને તેમની કોર્પોરેટ સોશિયલ રિસ્પોન્સિબિલિટી હેઠળ કચ્છનાં પાંચ ગામોનો પ્લાસ્ટિક કચરો એકત્ર કરાય છે અને અનેક લોકોને રોજગારી પણ અપાય છે.

ગ્લોબલ વૉર્મિંગનાં પરિણામો આજે વિશ્વ આખું જોઈ રહ્યું છે. વિશ્વનું પર્યાવરણ જોખમાવવા માટે જવાબદાર પરિબળો પૈકીનું એક મહત્ત્વનું પરિબળ છે, પ્લાસ્ટિક. કિંમતમાં સસ્તું અને ટકાઉ હોવાના કારણે સામાન્ય માણસની રોજબરોજની જિંદગીમાં તે અતૂટ રીતે વણાઈ ગયું છે, પરંતુ પ્લાસ્ટિક બાયોડિગ્રેડેબલ ન હોવાના કારણે તે જલ્દી સડતું નથી. આ ઉપરાંત તેના નાશની પ્રક્રિયા દરમિયાન ઝેરી રસાયણો પર્યાવરણમાં ઠલવાય છે. કાર્બન ડાયોક્સાઇડ અને મિથેન જેવા ગ્રીનહાઉસ ગેસનું ઉત્સર્જન પણ થાય છે. આથી જ પહેલી નજરે ઉપયોગી લાગતું પ્લાસ્ટિક ખરેખર તો ભારે હાનિકારક છે. પ્લાસ્ટિકનો વપરાશ ઘટાડવો જોઈએ. જો પ્લાસ્ટિકને રિસાઇકલ કરીને અથવા તેને બીજા સ્વરૂપે ફરી ઉપયોગમાં લેવાય તો પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ઘટાડવા સમાન ગણી શકાય. વિશ્વઆખામાં આ માટે અનેક પ્રયોગો થઈ રહ્યા છે. કચ્છમાં એક નાનકડા ગામમાં રહેતી મહિલા પ્લાસ્ટિકના નકામા ઝબલામાંથી વિવિધ ઉપયોગી વસ્તુઓ બનાવીને પ્રદૂષણ ઘટાડવામાં પોતાના તરફથી યોગદાન આપે છે, તો ખાનગી ઉદ્યોગના સહયોગથી એક સંસ્થા પ્લાસ્ટિકને રિસાઇકલ કરીને તેમાંથી અલગ-અલગ વસ્તુઓ બનાવવા પ્રયત્ન કરી રહી છે. તેવી જ રીતે અન્ય એક ફાઉન્ડેશન દ્વારા પણ આ પ્રકારનું જ કાર્ય હાથ ધરીને મહિલાઓને રોજગારી આપવામાં આવે છે. આ પ્રયોગો થકી અનેક લોકોને રોજી પણ મળી રહી છે. પ્રમાણમાં નાના પરંતુ અનુકરણીય પ્રયોગો સામાન્ય લોકોને પ્લાસ્ટિકનો વપરાશ ઘટાડવા પ્રેરિત કરે છે.