એનાલિસિસ.

હાથરસ દુર્ઘટનાનો દુર્ઘટનાનો હૃદયદ્રાવક પદાર્થપાઠ : જાગો ભારત!

- સુધીર એસ. રાવલ

આપણા દેશમાં ધાર્મિક સમારંભો, ધર્મસ્થાનો કે વિશેષ આયોજનો પર શ્રદ્ધાળુઓની ભીડની ભાગદોડથી અત્યંત દુઃખદ કહી શકાય તેવી દુર્ઘટનાઓ ઘણીવાર સર્જાઈ છે, જેમાં સેંકડો નિર્દોષ લોકો માર્યા ગયા છે. તાજેતરમાં આવી જ એક અત્યંત દર્દનાક ઘટના ઉત્તર પ્રદેશના હાથરસ જિલ્લાના સિકંદરારાઉ વિસ્તારમાં ઘટી. ત્યાંના એક ભોલેબાબાના સત્સંગ સમારોહમાં સત્સંગ પૂરો થયા પછી પબ્લિકની ભાગદોડમાં ૧૨૧ લોકોનાં મૃત્યુ થયાં, જેમાં ૧૦૦થી વધારે મહિલાઓ હતી. અનેક ઘાયલ થયા. કહે છે કે ભોલેબાબાનો કાફલો નીકળી રહ્યો હતો ત્યારે તેમની ચરણરજ (ચરણસ્પર્શ થયેલી ધૂળ) લેવા ભીડમાં દોડાદોડી થઈ. કોઈ કહે છે કે ત્યાં નળમાં જે પીવાનું પાણી આવતું હતું, તે પીવાથી કોઈ પણ રોગ નિર્મૂળ થાય છે, તેવું ચમત્કારી હોવાનું માનીને તે પાણી લેવા માટે પણ પડાપડી થયેલી! ૨૦૦ વીઘા જેટલી જમીન પર બાબાનાં દર્શન કરવા બે લાખથી વધારે મેદની ઊમટી હતી. આવા સમયે ઉત્તર પ્રદેશની સરકારના વહીવટી તંત્રએ ત્યાં માત્ર ૬૯ પોલીસ જવાનો, એક એમ્બ્યુલન્સ અને એક ફાયરબ્રિગેડનું અગ્નિશામક વાહન ફાળવ્યા હતા. એક પણ ડૉક્ટર ત્યાં ફરજ પર નહોતા. સમારંભ સ્થળ હાઇવેના કિનારે હોવા છતાં વ્યવસ્થામાં ટ્રાફિક પોલીસ માત્ર ૪ હતા!

હવે આ દુર્ઘટના પછી જે શોરબકોર સંભળાય છે, તેમાં પોલીસ અને વહીવટી તંત્રની લાપરવાહી, આયોજકોની ગુનાહિત બેદરકારી, ભોલેબાબાની નિષ્ફિકર ભૂમિકા જેવું ઘણું ઘણું સંભળાય છે. વળી, ભોલેબાબાના વકીલ તો આશ્ચર્યજનક થિયરી લઈ આવ્યા છે. તેમણે ચાર દિવસ પછી શોધી કાઢ્યું કે, કોઈએ ભોલેબાબાની ઈર્ષ્યા ખાતર ષડયંત્ર કર્યું છે, કેટલાક લોકોના ટિફિનમાંથી ઝેરીલો પદાર્થ મળ્યો છે’! સરકારે મુખ્ય સ્વયંસેવકને પકડવા એક લાખ રૂપિયાનું ઇનામ જાહેર કર્યું અને હવે તેણે પોલીસ સમક્ષ આત્મસમર્પણ કર્યું છે. ભોલેબાબાનું નામ એફઆઈઆરમાં નથી, અને બાબા કયાં છે તેની કોઈને ખબર નથી! હવે દુર્ઘટના અંગે પોલીસ તપાસ સાથે જ હાઈકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશના વડપણ હેઠળ ત્રણ સભ્યોની એક ટીમની પણ રચના થઈ છે. સરકારે મૃતકોના પરિવારજનો અને ઘાયલોને રાહતરૂપી નાણાં ફાળવીને હાલ પૂરતો મામલો શાંત કર્યો છે.

દુર્ઘટનાઓનો વણથંભ્યો સિલસિલો :