કચરાને કંચન બનાવતી કળા

ધાતુની ચીજવસ્તુ કોઈ ઉપયોગની ન રહે એટલે એ ભંગારવાડે પહોંચે. ત્યાંથી એને રિસાઇક્લિંગ માટે કારખાને લઈ જવામાં આવે, પણ તમે કલ્પી શકો કે આ ભંગાર વડે બેનમૂન કલાકૃતિઓ પણ બની શકે? વડોદરાના કલાકસબીઓએ આ પડકારરૂપ કલ્પનાને સાકાર કરી બતાવી છે. માત્ર પોતાના શહેરમાં જ નહીં, દેશ-વિદેશમાં એના કામણ પાથર્યા છે.

- સુશીલા મેકવાન

વડોદરા શહેરના વિવિધ વિસ્તારોની શોભા વધારતા સર્કલ પરના ધાતુનાં શિલ્પો તમે જોયા છે? ન જોયા હોય તો ક્યારેક ખાસ એ જોવા જજો. એમાંના ઘણાં સર્કલ વડોદરાના કલાકારોએ ભંગાર કે કચરામાંથી બનાવ્યા છે. આપણને કોઈ ભંગારનો ઢગલો બતાવી તેનો નિકાલ કરવાનું સોંપે તો ભંગારવાડો એકમાત્ર વિકલ્પ સૂઝે, પણ કલાકાર પાસે તો હોય છે કલાર્દષ્ટિ! કચરાને કંચન કેમ બનાવાય અને સ્ક્રેપને સૌંદર્ય કેમ બક્ષાય તે સાદશ્ય નિહાળવું હોય તો તમારે આ સર્કલ જોવા નહીં, પણ નિહાળવા પડે. કહેવાય છે ને કે કળા એ નથી જે તમને દેખાય, કળા એ છે જે તમે અન્યને બતાવો છો!

વર્ષ ૨૦૧૭ની વાત છે. વડોદરામાં કમિશનર પદે કલાપ્રેમી વિનોદ રાવ અધિકારી હતા. લગભગ નિયમિતરૂપે તેઓ શહેરના પ્રતિષ્ઠિત લોકો સાથે મળી વિચાર મંથન કરતા કે શહેરના વિકાસ માટે શું કરી શકાય? ચર્ચામાં હાજર એક આર્ટિસ્ટ કમિશનર સમક્ષ એક પ્રસ્તાવ મૂક્યો. તેણે શાની માગણી કરી? જમીન કે નાણાં નહીં, તેણે કોર્પોરેશન પાસે પડી રહેલા સ્ક્રેપના ઢગલાની માગણી કરી અને કહ્યું, ‘અમે એમાંથી કલાકૃતિઓ બનાવીશું જે શહેરનો શણગાર બનશે.’ દરખાસ્ત મંજૂર થઈ ગઈ. અકોટા સ્ટેડિયમમાં ૨૫ કલાકારો વિવિધ સ્કલ્પચરોના સર્જનકાર્યમાં પરોવાઈ ગયા.