ચરોતરમાં કોરોનાથી પણ વધુ ઘાતક ટીબીનો પ્રસાર

ટીબી (Tuberculosis) કે ક્ષયરોગ એ દુનિયાની ખતરનાક બીમારીઓમાં સામેલ છે. ભારત અને ગુજરાતમાં પણ એનું પ્રમાણ નાનુંસૂનું નથી. એમાંય ગુજરાતમાં જ્યાં તમાકુનો પાક વિશેષ લેવાય છે એવા ચરોતર પંથકમાં ક્ષયરોગનું પ્રમાણ છેલ્લાં ત્રણ વર્ષમાં ભયજનક હદે વધ્યું છે.

- શૈલેષ રાઠોડ

ટીબીમાં દર્દીનું તરત મૃત્યુ નથી થતું. સામાન્ય રીતે ફેફસાંમાં થનારા સંક્રમણનાં લક્ષણ બહુ સામાન્ય અથવા છુપાયેલાં હોય છે. તેને નજરઅંદાજ કરવામાં આવે તો અડધાથી વધુ દર્દી બચી નથી શકતા. બેક્ટેરિયાથી થતું આ સંક્રમણ દુનિયાનું સૌથી જીવલેણ માનવામાં આવે છે. વિશ્વ સ્વાસ્થ્ય સંગઠન મુજબ દર વર્ષે દુનિયામાં કુલ કેસોમાં ત્રીજા ભાગના કેસો ભારતમાં નોંધાય છે અને દેશમાં આ રોગથી વર્ષે ૪,૮૦,૦૦૦ લોકો ભારતમાં મૃત્યુ પામે છે. ભારત સરકારનું આકલન છે કે દેશમાં ટીબીના કારણે દ૨૨ોજ ૧,૩૦૦ લોકો મૃત્યુ પામે છે.

ભારત છેલ્લાં ૫૦ વર્ષથી ટીબીને ખતમ કરવામાં લાગ્યું છે, પરંતુ હજી પણ આ રોગ સાયલન્ટ કિલરના નામે ઓળખાય છે. ભીડભાડવાળા વિસ્તારમાં ગરીબ લોકોમાં સૌથી વધારે ટીબી ફેલાવા પાછળનું કારણ એક તો ત્યાં ન તો સ્વચ્છ હવા હોય છે અને ના તો ચોખ્ખું પાણી. ગંદકી વચ્ચે ટીબીથી સંક્રમિત થવાનો ખતરો વધારે વધી જાય છે. અત્યારે દુનિયામાં ટીબીના દર્દીઓની કુલ સંખ્યા આશરે ૧૦ મિલિયન છે, જેમાં ભારતમાં ટીબીના દર્દીઓની સંખ્યા ૨.૭૪ મિલિયન છે, જે અગાઉ ૨.૭૯ મિલિયન હતી. ધ્યાન ખેંચે તેવી વાત એ છે કે દુનિયામાં ટીબીના દર્દીઓની સંખ્યામાં વર્ષે ૨ ટકાનો ઘટાડો થયો છે, ત્યારે ભારતમાં આ ઘટાડો ઓછો એટલ કે ૧.૭ ટકા છે.

આણંદ જિલ્લામાં ૨૦૧૯માં મૃત્યુ દર ૭.૯% હતો જે વધીને ૨૦૨૦માં ૮.૮%, ૨૦૨૧માં ૮.૭ % અને વર્ષ ૨૦૨૨માં માર્ચ સુધી ૧૦.૨% નોંધાયેલ છે. આમ કોરોના મહામારી દરમિયાન ટીબીની બીમારીથી થતાં મૃત્યુ દરમાં નોંધપાત્ર વધારો થયેલો છે.