કચ્છની સમૃદ્ધ સમુદ્રી જીવસૃષ્ટિ સલામતી માગે છે

કચ્છના વન્ય જીવનની જેમ જ અહીંના સમુદ્રની જીવસૃષ્ટિ પણ વૈવિધ્યસભર છે. વધુ પ્રમાણમાં ખારાશ ધરાવતાં સમુદ્રી પાણીના કારણે અન્યત્ર ન હોય તેવા સજીવો જોવા મળે છે. આ સજીવો કચ્છના માલધારીઓ અને માછીમારો માટે આજીવિકા પૂરી પાડે છે એ વાત ખરી હોવા છતાં મેન્ગ્રેવ- ચેરિયા જેવી વનસ્પતિ અને કાચબા, વ્હેલ શાર્ક, ડોલ્ફિન, દરિયાઈ ગાય, ફફર ફિશ, જેલી ફિશ, ઓક્ટોપસ જેવાં જળચરો, ક્રેબ પ્લોવર, સીગલ્સ, વાબગલીઓ જેવાં અસંખ્ય જાતનાં પક્ષીઓ કચ્છના દરિયાના આધારે પાંગરે છે, પરંતુ આ જીવસૃષ્ટિને જો પ્રદૂષણ, આડેધડ શિકાર અને વનસ્પતિને મનફાવે તેમ કાપવાથી બચાવવામાં નહીં આવે તો તેનું ભાવિ મુશ્કેલીમાં મુકાઈ શકે છે. આથી જ કચ્છના દરિયામાં સમુદ્રી અભયારણ્ય બનાવવાની જરૂરત છે.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

કચ્છનું રણ અને દરિયો અન્ય જગ્યાથી અલગ છે. રણ મીઠાનું છે અને દરિયો ખૂબ વધુ ખારાશવાળા પાણીનો છે. આવી સ્થિતિમાં અહીંની વનસ્પતિ અને પ્રાણીઓ બીજાથી અલગ હોય તે સ્વાભાવિક છે. કચ્છ લગભગ ૪૦૮ કિ.મી.નો દરિયાકિનારો ધરાવે છે. અહીં સામાન્ય રીતે ઓછો વરસાદ પડતો હોવાના કારણે દરિયાના પાણીની ખારાશ ઘણી વધુ છે. દરિયા કિનારાનાં ગામોની મોટી વસતિ દરિયા આધારિત જીવન વિતાવે છે. મોટો સમુદાય માછીમારી કરે છે, અનેક લોકો દરિયાખેડુ છે તો ચેરિયા જેવી દરિયાઈ વનસ્પતિ ઉપર નભતા ખારાઈ ઊંટને પાળનારા લોકો પણ અહીં વસે છે. આ લોકોની જીવનપ્રણાલી ખંડિત ન થાય અને દરિયામાં વસતા કે પાંગરતા જીવોનું સંરક્ષણ થાય તેવાં પગલાં લેવા જરૂરી છે. કચ્છનું ચેરનું જંગલ ભારતમાં બીજા ક્રમે આવે છે. ચેર જેમ માલધારીઓનાં પશુઓ માટે ચારો છે તેમ તે સમુદ્રી જીવો માટે વંશવેલો વધારવાની મહત્ત્વની જગ્યા પણ છે. અત્યારે ચે૨નાં વૃક્ષો વધી રહ્યા હોવા છતાં પ્રદૂષણ, માનવીય ખલેલ, ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિઓના કારણે આ જીવો માટે મુશ્કેલી વધી રહી છે.