૧૬મી સદીના સમૃદ્ધ સુરતને ૨૧મી સદીમાં ફરી જીવંત કરવાનો સંકલ્પ

૧૬મી સદીમાં સુરત વ્યાપાર માટે વિશ્વ પ્રસિદ્ધ બંદર હતું. ત્યારે એવી પ્રથા હતી કે જે દેશના વ્યક્તિ સાથે વેપાર થાય તે દેશનો ધ્વજ આપણે તે ત્યાં બંદર ઉપર ફરકાવવામાં આવતો. જેથી લોકોને ખ્યાલ આવે કે આ દેશ આપણો મિત્ર દેશ છે. તે સમયે આ દેશો સાથે વ્યાપાર થતો અને ૮૪ દેશના વાવટા સુરત બંદરે ફરકતા હતા

- જિજ્ઞાસા સોલંકી

‘પ્રેમ એટલે તારા ગાલોના ખાડામાં ડૂબી જતાં મારા ૮૪ લાખ વહાણોનો કાફલો’

પ્રેમ સાથે વળી આ ૮૪ લાખ વહાણોના કાફલાને શું સંબંધ હોઈ શકે? આવો સહજ પ્રશ્ન આપણા મનમાં આવે જ, પરંતુ જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ. આ ઉક્તિને સાર્થક કરતા સુરતના કવિ મુકુલ ચોક્સીએ આ અદ્ભુત પ્રેમની વ્યાખ્યા આપી છે. આ ૮૪ લાખ વહાણોનો કાફલો એટલે ૮૪ લાખ જન્મોના ફેરા. પ્રેમિકાના ગાલના આકર્ષક ખંજન માટે ૮૪ લાખ જન્મો ઓવારી જવાનું કવિને મન થાય છે. કવિની આ કલ્પના પાછળ સુરતનો ઇતિહાસ છુપાયો છે. ૧૬મી સદીમાં સુરત વ્યાપાર માટે વિશ્વ પ્રસિદ્ધ બંદર હતું. ત્યારે એવી પ્રથા હતી કે જે દેશના વ્યક્તિ સાથે વેપાર થાય તે દેશનો ધ્વજ આપણે ત્યાં બંદર ઉપર ફરકાવવામાં આવતો. જેથી લોકોને ખ્યાલ આવે કે આ દેશ આપણો મિત્ર દેશ છે. તે સમયે આ દેશો સાથે વ્યાપાર થતો અને ૮૪ દેશના વાવટા સુરત બંદરે ફરકતા હતા. સુરત ગુજરાતના પશ્ચિમ કિનારે અગત્યનું બંદર એટલા માટે બન્યું કે સપ્ટેમ્બર-ફેબ્રુઆરી અને માર્ચ સુધી દરિયા તરફ જતાં જમીની પવનો વહાણોના શઢમાં પવન ભરાતા ખૂબ ઝડપથી હરીફરી શકે છે. પરિણામે ૧૬મી સદીમાં સુરત શહેર ધમધમતું વેપારી મથક બન્યું. અરબી સમુદ્રમાં સુરતની હાક વાગતી. ઉત્તર તરફ કચ્છનો અખાત, ખંભાતનો અખાત, બાજુમાં અરબી સમુદ્ર, પશ્ચિમે ઈરાનનો અખાત, રાતો સમુદ્ર અને દક્ષિણ બાજુ વિશાળ હિન્દી મહાસાગર. સુરતની સમૃદ્ધિમાં આ કુદરતી પરિબળોએ અદ્ભુત ભાગ ભજવ્યો.