કચ્છી સાહિત્યના માર્ગમાં અનેક અવરોધ

કચ્છી ભાષામાં સાહિત્યસર્જન વધી રહ્યું છે. જૂનાની સાથે નવા, યુવા સાહિત્યકારો પણ કચ્છીમાં કલમ અજમાવી રહ્યા છે. સાહિત્યસર્જન વધી રહ્યું હોવા છતાં તેની ગુણવત્તા સામે સવાલો ઊઠી રહ્યા છે. કચ્છી સાહિત્યનો વાચકવર્ગ ઓછો છે. ગણ્યાગાંઠ્યા પ્રકાશકો સિવાય કોઈ કચ્છી પુસ્તકો પ્રસિદ્ધ કરવા તૈયાર નથી. લેખકો સ્વખર્ચે પુસ્તકો છપાવે, પરંતુ તે ખરીદવા કોઈ તૈયાર નથી હોતું. મોટા ભાગનાં પુસ્તકો તો એકબીજાને ભેટમાં જ અપાય છે. જો પુસ્તકો વાંચનાર, ખરીદનાર વર્ગ વધે, પ્રકાશકો વધે તો જ સાહિત્યસર્જનનો રાજમાર્ગ બનશે કચ્છી ભાષા.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

અલગ જ્ઞાતિના અને અલગ વિસ્તારના લોકોની કચ્છી અલગ-અલગ હોય છે. તેનું સામાન્યીકરણ કરવું જરૂરી છે.

કચ્છી ભાષાને લિપિ નથી. તેથી અત્યાર સુધી કચ્છીમાં સાહિત્યસર્જન પણ ઓછું થયું છે. જોકે, હવે સાહિત્યસર્જન વધી રહ્યું છે. કચ્છીભાષી પુસ્તકોનું પ્રકાશન પણ વધ્યું છે. ગુજરાતી લિપિને કચ્છી ભાષાએ પોતાની લિપિ ગણી છે. નવા અને યુવા સર્જકોનું સાહિત્યસર્જન હવે ધીરે-ધીરે પરંતુ મક્કમ ગતિએ વધી રહ્યું છે. આમ તો ૧૮૩૪માં જેમ્સ ગ્રે નામના બ્રિટિશરે બાઇબલનો કચ્છીમાં અનુવાદ પ્રસિદ્ધ કર્યો ત્યારથી કચ્છી સાહિત્યસર્જનની યાત્રા આગળ વધી રહી છે. શરૂઆતના સમયમાં પદ્યમાં વધુ સર્જન થતું હતું. ગદ્યસર્જન ઘણું ઓછું હતું. આજે કચ્છીમાં વાર્તાઓ, નિબંધો, નવલકથા, પ્રવાસવર્ણન, ધાર્મિક લેખન વગેરે થઈ રહ્યું છે.

નવા-નવા સર્જકો સાહિત્યસર્જન કરીને કચ્છી ભાષી સાહિત્યની સેવા કરી રહ્યા છે. ત્યારે કચ્છી ભાષાને સાહિત્યસર્જનનો રાજમાર્ગ બનવામાં અનેક અવરોધ આવી રહ્યા છે. કચ્છી બોલનારા લોકો પણ કચ્છી સાહિત્ય વાંચવા માટે જોઈએ તેટલા ઉત્સુક હોતા નથી, તેમ જ નવી પેઢીના કચ્છી સાહિત્યમાં ગુજરાતી, હિન્દી કે અંગ્રેજી ભાષાની છાંટ જોવા મળે છે. કચ્છી પુસ્તકો પ્રકાશિત કરવા મોટા પ્રકાશકો આગળ આવતા નથી, છપાયેલાં પુસ્તકો વેચાતા નથી. આ અને આવા બીજા અવરોધો દૂર થાય તો જ કચ્છી ભાષા સાહિત્યસર્જન માટેનો રાજમાર્ગ બની શકે.