બિંજ-થિંગ

સી-વીડ ફાર્મિંગ : ખારાં પાણીની હરિયાળી ઊપજ

- પ્રિયંકા જોષી

પ્લાનેટ બ્લ્યુ એટલે પૃથ્વી પર પાણી વધારે અને જમીન ઓછી. એટલે જમીન પર વિચરતા જીવોને દરિયાનો આશરો તો લેવો જ પડે. દરિયાને મળેલ અગાધ વિસ્તાર અને અતાગ ઊંડાણમાં એ સઘળું સમાવી લે. બે પગે ટટ્ટાર ચાલતા મૂરખ માણસની અક્ષમ્ય ભૂલો સામે નીલકંઠ બનીને પર્યાવરણને બચાવતો રહે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર સમુદ્રમંથન થકી એકથી એક ચિડયાતા અમૂલ્ય ઉપહારો પ્રાપ્ત થયા હતા. એ સિલસિલો આજે પણ યથાવત્ છે. વિતેલા યુગની આ વાત આજે પણ સાંપ્રત સાબિત કરી શકાય તેવા અનેક ઉપહારો આપણને સમુદ્ર તરફથી મળતા રહ્યા છે. આ યુગમાં પ્રાપ્ત થયેલ આવો જ એક અનન્ય ઉપહાર છે સી-વીડ એટલે કે દરિયાઈ શેવાળ.

પર્યાવરણ માટે લાખ દુ:ખોં કી એક દવા જેવી આ દરિયાઈ શેવાળની અજબ લાક્ષણિકતામાં ગજબ ઉપયોગિતાઓ રહેલી છે. સી-વીડ - મૂળ, ડાળી, ફૂલ કે પાંદડાં વિનાની આ આદિમ દરિયાઈ વનસ્પતિ જીવસૃષ્ટિ માટે ખૂબ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. અસંખ્ય કદ, આકાર અને રંગમાં જોવા મળતાં આ જીવતંત્રની હજારો પ્રજાતિઓ અસ્તિત્વમાં છે. જે દરિયાઈ જીવસૃષ્ટિ માટે રહેઠાણ અને રક્ષણ પૂરાં પાડે છે. દરિયાઈ શેવાળ ધારા દરિયાઈ પાણીમાં પ્રકાશસંશ્લેષણની પ્રક્રિયાથી ઑક્સિજનનું સ્તર વધે છે. દરિયામાં જૈવિક તેમ જ રાસાયણિક કચરો ફેંકવામાં આવે છે ત્યારે દરિયાઈ જીવન માટે જોખમો ઊભાં થાય છે. ત્યારે આ ઝેરીલા તત્ત્વોને શોષીને તે ઇકોસિસ્ટમને સંતુલિત કરે છે. ક્લાઇમેટ ચેન્જ જેવા ચેલેન્જને પહોંચી વળવા માટે સમુદ્રના ૯ ટકા હિસ્સામાં સી-વીડ વડે વનીકરણ કરવાથી વાર્ષિક અબજો ટન કાર્બન ડાયોક્સાઇડને નાથવાનું શક્ય બન્યું છે. તે બીચનું ધોવાણ થતું અટકાવે છે.

સી-વીડના મુખ્ય ચાર પ્રકારને લંબાઈ અને લીલા, વાદળી, ભૂરા અને લાલ જેવા રંગના આધારે ઓળખવામાં આવે છે. આ રંગ તેની આસપાસના વાતાવરણના આધારે નક્કી થાય છે. જેમ કે ઉષ્ણકટિબંધની આસપાસના વિસ્તારોમાં લાલ અને ઠંડા કે સમશીતોષ્ણ કટિબંધની આસપાસ ભૂરા રંગની સી-વીડ ઊગે છે. વિશ્વના કુલ ૪૨ દેશોમાં એશિન દેશો ૮૦% ઉત્પાદન સાથે અગ્રેસર છે.